MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
1. MÔI TRƯỜNG SỐNG
1.1. Môi trường sống là gì?
Môi trường sống là tất cả các nhân tố bao quanh sinh vật, có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới sinh vật; ảnh hưởng đến sự tồn tại, sinh trưởng, phát triển và những hoạt động khác của sinh vật.
1.2. Phân loại môi trường sống
– Các loại môi trường sống chủ yếu : Môi trường cạn (mặt đất và lớp khí quyển), môi trường đất, môi trường nước (nước mặn, nước ngọt, nước lợ), môi trường sinh vật (thực vật, động vật, con người).
2. NHÂN TỐ SINH THÁI
2.1. Nhân tố sinh thái là gì?
– Nhân tố sinh thái là những nhân tố môi trường có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới đời sống sinh vật.
– Có hai nhóm nhân tố sinh thái cơ bản : nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh.
2.2. Quy luật tác động của các nhân tố sinh thái và quy luật giới hạn sinh thái
a) Quy luật tác động của các nhân tố sinh thái
– Quy luật tác động tổng hợp : Tất cả các nhân tố sinh thái của môi trường đều gắn bó chặt chẽ với nhau thành một tổ hợp sinh thái tác động lên sinh vật.
– Quy luật tác động không đồng đều : Các các nhân tố sinh thái tác động không đồng đều lên sinh vật. Mỗi các nhân tố sinh thái tác động không đồng đều lên các loài khác nhau. Mỗi các nhân tố sinh thái tác động không đồng đều lên các giai đoạn phát triển hay trạng thái sinh lí khác nhau của một cơ thể.
– Quy luật tác động qua lại: Sự tác động qua lại giữa sinh vật và các nhân tố sinh thái qua nhiều thế hệ hình thành ở sinh vật những đặc điểm thích nghi với các điều kiện khác nhau của môi trường về hình thái, giải phẫu, sinh lí và tập tính hoạt động.
b) Quy luật giới hạn của các nhân tố sinh thái
– Mỗi loài có một giới hạn chịu đựng đối với một nhân tố sinh thái nhất định. Ngoài giới hạn sinh thái, sinh vật không thể tồn tại được.
3. NƠI Ở VÀ Ổ SINH THÁI
– Nơi ở là địa điểm cư trú của các loài.
– Ổ sinh thái của một loài là một “không gian sinh thái” mà ở đó tất cả các nhân tố sinh thái của môi trường nằm trong giới hạn sinh thái cho phép loài đó tồn tại và phát triển lâu dài.
Chú ý: Nơi ở chỉ “địa chỉ” của sinh vật. Ổ sinh thái chỉ “nghề nghiệp” hàm ý “sống ở đâu?” dựa vào cái gì?”
+ Ổ sinh thái của một loài là một không đa chiều được tạo nên bởi nhiều ổ sinh thái thành phần (ổ sinh thái dinh dưỡng, ổ sinh thái nhiệt độ, ổ sinh thái độ ẩm,…).
+ Trong các ổ sinh thái thì ổ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng nhất vì chức năng dinh dưỡng chi phối tất cả các chức năng khác
– Mối quan hệ giữa ổ sinh thái và cạnh tranh giữa các loài: Các loài có ổ sinh thái trùng nhau càng nhiều thì mức độ cạnh tranh giữa các loài đó càng gay gắt và ngược lại. Do đó, các loài gần nhau về nguồn gốc, khi sống trong một sinh cảnh và cùng sử dụng một nguồn thức ăn, chúng có xu hướng phân li ổ sinh thái giảm sự cạnh tranh.
