Chất thải nguy hại là một trong những vấn đề nhức nhối hiện nay. Mặc dù vậy vấn đề xử lý rác thải nguy hại vẫn chưa được nhìn nhận đúng đắn. Vậy rác thải nguy hại là gì? Tại sao nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường như vậy.
Rác thải nguy hại là gì?
1. Chất thải nguy hại là gì?
1.1. Khái niệm
Chất thải nguy hại là loại chất thải có chứa các loại hợp chất hoặc chất có các đặc tính gây nguy hại trực tiếp chẳng hạn như dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, gây ăn mòn, hay một số đặc tính khác. Hoặc chất đó khi tương tác với một chất khác sẽ gây ra nguy hại đến sức khỏe của con người và ảnh hưởng đến môi trường. Thông thường chất thải gây hại là những loại khí nén, chất oxy hóa hay các loại chất thải dạng lỏng.
1.2. Nguồn gốc của chất thải độc hại
Hầu hết tất cả các ngành nghề của con người đều sản sinh rác thải nguy hại đặc biệt là các ngành sau đây:
- Ngành dịch vụ: các chất độc, rác thải được đưa ra môi trường trong quá trình chăm sóc y tế, hóa trị liệu, chất thải phóng xạ thường được thải ra sau quá trình hoạt động kinh doanh dịch vụ.
- Ngành công nghiệp: nhìn chung hoạt động sản xuất công nghiệp thải ra phần lớn lượng rác thải nguy hại chẳng hạn như mạ kim loại các kim loại nặng, khai thác khoáng sản tại các quặng sắt, quặng sunfua hay các chất thải chứa dầu,… Ngoài ra, chất thải từ các hoạt động của thiết bị chặn – tách dầu hay chất có chứa amiăng, xăng dầu và halogen hữu cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường.
- Ngành nông nghiệp: chất thải độc hại chính đến từ các bao bì của thuốc trừ sâu, phân bón hóa học. Ngoài ra các loại thuốc hết hạn sử dụng hoặc các kim tiêm và chai chứa thuốc gây độc tế bào. Xác chết của gia súc nhiễm bệnh cũng được xem là một loại rác thải nguy hại.
- Hoạt động sinh hoạt của con người: là một trong các nguyên nhân gây ra sự gia tăng các loại chất thải cho tự nhiên. Trong đời sống sinh hoạt, con người thường xuyên vứt bỏ các chất thải như acquy, pin hỏng, sơn, chất kết dính ra môi trường. Ngoài ra rác thải do con người thải ra môi trường không được con người xử lý một cách đúng đắn.
2. Tác hại của chất thải nguy hại
2.1. Chất độc từ rác thải gây ăn mòn
Các chất có tính axit mạnh hoặc kiềm mạnh có thể gây ăn mòn các vật liệu, công trình. Đối với con người, các chất này có thể gây cháy da, đặc biệt đối với bộ phận phổi và mắt.
Độ pH là thang đo chính xác thông dụng để đánh giá tính ăn mòn của chất thải. Tuy nhiên con người còn dựa vào tốc độ ăn mòn của chất đó trên vật liệu thép để đánh giá mức độ nguy hại của nó. Thông thường con người đánh giá dựa trên hai tiêu chí độ pH và tốc độ ăn mòn thép chẳng hạn chất lỏng có độ pH trong khoảng từ 2 – 12.5 và tốc độ ăn mòn thép lớn hơn 0.25 inch trong một năm thì là chất thải có thành phần hoá học sẽ có tính ăn mòn cao.
2.2. Chất thải nguy hại dễ cháy
Một số chất thải dạng lỏng có khả năng bắt cháy nhanh chóng bởi nhiệt độ bắt cháy thấp hơn 60 độ C. Đối với chất rắn dễ cháy, sự ma sát, hấp thu độ ẩm hay thay đổi hóa học tự phát trong điều kiện bình thường hoặc khí nén có thể gây cháy. Đặc tính dễ cháy ở các loại rác thải nguy hại này có thể gây ra cháy nổ, ô nhiễm môi trường nước và không khí nghiêm trọng.
Ngoài ra một số chất thải có khả năng phản ứng oxi hóa tỏa nhiệt đối với một số chất nhất định cũng có thể gây cháy nổ nguy hiểm đến con người và môi trường bên ngoài.
2.3. Một số chất thải dễ gây nổ
Các chất thải độc hại ở dạng rắn và lỏng ngoài khả năng gây cháy cũng có thể nổ bởi các phản ứng hóa học hoặc bởi va đập, ma sát. Khi các chất thải này nổ mạnh, con người dễ bị các tổn thương về da chẳng hạn như bỏng hay thậm chí là tử vong.
2.4. Chất thải có độc tính
Một số chất thải có mang trong mình độc tính gây ảnh hưởng, tổn thương nghiêm trọng dẫn đến tử vong ở người. Ở mức độ nhẹ hơn, các loại độc tính sẽ làm ảnh hưởng đến sức khỏe qua đường ăn uống, hô hấp và thông qua tiếp xúc với da. Thông thường các loại chất thải này gây ra theo chiều hướng mãn tính và từ từ.
Đặc biệt các chất thải có độc tính khi tiếp xúc với môi trường không khí và nước sẽ giải phóng ra hàng loạt khí độc gây tác động tiêu cực đến hệ sinh thái, gây ra ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
2.5. Dễ lây nhiễm bởi không xử lý rác thải đúng cách
Chất thải khi không được quản lý chặt chẽ và không đảm bảo an toàn khi quản lý chất thải trong các khâu thu gom, lưu trữ, vận chuyển và xử lý có thể dẫn đến nhiều rủi ro.
Đối với một số loại rác thải nguy hại trong ngành y tế, việc thải rác không đúng quy định góp phần lây lan dịch bệnh trên diện rộng. Ngoài ra một số rác thải của các ngành khác khi thải vào môi trường cũng gây nên các tác động gián tiếp dẫn đến dịch bệnh.
2.6. Ảnh hưởng đến môi trường
Tác động của chất thải nguy hại được tính bằng nhiều năm bởi tác động của nó không gây ra một cách nhanh chóng. Thông qua tích lũy sinh học, chất thải tác động đến hệ sinh vật để lại nhiều hậu quả về lâu dài.
Tác hại của chất thải độc hại
3. Cách xử lý chất rác thải, chất thải đúng cách
Để giảm thiểu ảnh hưởng và tác động của rác thải nguy hại và góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, con người cần cấp bách đề ra các phương pháp xử lý chất thải đúng cách, khoa học nhất.
3.1. Phương pháp đốt chất thải nguy hại
Phương pháp đốt chất thải về cơ bản là cho rác thải vào lò đốt rác, phần khí thải được làm sạch trước khi thoát ra môi trường, còn phần xi than thì được chôn lấp dưới đất.
3.2. Phương pháp chôn lấp
Đối với một số xi tro hình thành sau quá trình đốt chất thải, rác thải hoặc một số loại bùn thải, con người thường áp dụng phương pháp chôn lấp để xử lý các loại rác thải này. Mỗi hố được chôn sẽ tương ứng với một loại chất thải riêng, khi được đổ vào, mặt trên sẽ được phủ một lớp chống thấm. Sau khi chôn lấp, phần chất thải được cách ly với môi trường thông qua một lớp bê tông. Phần rỉ nước tiếp tục được xử lý.
3.3. Phương pháp tái chế chất thải nguy hại
Phương pháp tái chế chất thải độc hại dùng để xử lý các loại rác thải điện tử, nhựa giấy hay rác thải thủy tinh,…
Phân Loại rác
4. Biện pháp xử lý vi phạm
Hiện nay vấn để thu gom và xử lý chất thải gặp nhiều vấn đề bất cập. Bên cạnh tích cực tuyên truyền thu gom rác thải nguy hại, nhà nước còn áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm trong vấn đề quản lý chất thải nguy hại bao gồm các chế tài hình sự.
Theo đó căn cứ theo Bộ luật Hình sự 2015 quy định về mức phạt đối với cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm pháp luật về xử lý và xả chất thải, rác thải như sau:
4.1. Xử phạt theo lượng chất thải
Đối với hình thức xử phạt theo lượng chất thải, bất kỳ hành vi vi phạm quản lý xử lí rác thải, chất thải độc hại từ 3.000 kg – 5.000 kg thì phạt tiền từ 50 – 200 triệu đồng đồng thời phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt từ từ 3 tháng – 2 năm.
Người vi phạm từ 5.000 – dưới 10.000 kg các chất thải không được xử lí đúng thì phạt tiền từ 200 triệu – 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 – 5 năm. Ngoài ra đối với lượng chất thải từ 10.000kg thì phạt tù 5 – 10 năm.
4.2. Xử phạt theo mức độ nguy hại của chất thải
- Với mức độ nguy hại dưới trung bình, người vi phạm bị phạt tiền từ 50 – 200 triệu đồng đồng thời phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù 3 tháng – 2 năm.
- Người vi phạm quản lý chất thải nguy hại ở mức độ trung bình thì phạt tiền 200 triệu – 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 – 5 năm.
- Đối với chất thải có mức độ nguy hại trên trung bình thì phạt tù từ 5 – 10 năm.
4.3. Lưu ý khác
Hành vi chôn lấp hoặc chất thải, rác thải nguy hại trái quy định của pháp luật mà bên trong chất thải có các thành phần vượt ngưỡng quy định về của nhà nước và bộ môi trường quy định hoặc chứa các chất thải căn cứ theo Phụ lục A của Công ước Stockholm thì bị phạt tiền từ 200 triệu – 1 tỷ đồng hoặc phạt tù 2 – 5 năm.
Mức độ nghiêm trọng của hành vi có thể là căn cứ để tăng hoặc giảm hình phạt, một số yếu tố góp phần gia tăng tiền phạt hay mức phạt tù như sau:
- Vi phạm về xử lý rác thải không đúng có tổ chức
- Phạm tội từ 2 lần trở lên
- Tái phạm nguy hiểm
Ngoài ra người cho phép người khác thực hiện các hành vi vi phạm quản lý về các chất thải cũng chịu trách nhiệm hình sự về tội này. Tuy nhiên pháp nhân không chịu trách nhiệm về tội này.
Ngoài hình phạt chính, người phạm tội còn có thể bị áp dụng một số hình thức xử lý vi phạm khác chẳng hạn như phạt tiền từ 10 – 150 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc cấm hành nghề trong khoảng thời gian nhất định.
Biện pháp xử lý vi phạm
Tóm lại xử lý chất thải là một vấn đề gây nhức nhối trong xã hội hiện nay. Tuy nhiên vấn đề này vẫn chưa thực sự được chú trọng một phần bởi ý thức của đa số người dân chưa nhìn nhận đúng đắn về tính nguy hiểm của rác thảinguy hại.
Bảo vệ môi trường là công cuộc lâu dài và mang tính toàn cầu, vì vậy bắt tay vào xử lý chất thải nguy hại cũng là một nhiệm vụ cấp bách mang tính dài lâu mà bất kì người nào cũng nên chung tay góp sức. Bảo vệ môi trường, xử lý rác thải chính là một bước để con người bảo vệ sức khỏe bản thân.
Trong cuộc sống hiện nay, với các mầm mống bệnh tật và dịch bệnh lây lan nhanh chóng. Chúng ta hiểu rõ hơn tầm quan trọng của sức khỏe. Nó như là tấm khiêng bảo vệ chúng ta khỏi những tác động của môi trường hãy cùng Elipsport tạo nên một nền tảng sức khỏe vững chắc qua các thiết bị hỗ trợ tập thể dục như may chay bo dien, xe đạp tập gym tại nhà và thiết bị chăm sóc sức khỏe như ghế massage giúp bạn khỏe toàn diện từ đầu đến chân. Hãy đến Elipsport để nâng cao sức khỏe và sống tốt hơn, thành công hơn.
Elipsport – Thương hiệu thể thao tại nhà với các dòng sản phẩm như: Máy chạy bộ, xe đạp tập, ghế massage… được khách hàng tin dùng hàng đầu hiện nay. Hệ thống cửa hàng tại 63 tỉnh trên toàn quốc. CEO Elipsport với phương châm: “Sức khoẻ cho người Việt là mục tiêu của cuộc đời tôi.”