Nhắc đến vấn đề học ngoại ngữ chúng ta không thể không nhắc đến chủ tịch Hồ Chí Minh – một tấm gương tự học đầy sáng tạo. Bác Hồ đã nhận thức được tầm quan trọng của ngoại ngữ và biến những thứ ngôn ngữ nước ngoài ấy thành phương tiện giao tiếp, thành công cụ để học tập và nghiên cứu. Không có con số chính xác về số lượng ngoại ngữ mà Bác biết nhưng chắc chắn bác thông thạo hơn 7 thứ tiếng Anh, Pháp, Nga, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Ý, Đức, Ả Rập,….
Vậy Bác đã học tiếng Pháp – ngoại ngữ đâu tiên như thế nào?
Người thanh niên Nguyễn Tất Thành sinh ra trong cảnh đất nước mất tự do, nghèo đói và cực khổ, nhiều cuộc cách mạng đẫm máu nổ ra mà chưa giành thắng lợi. Nhân dân ta chịu cảnh bị nhiều tầng áp bức, bóc lột, chủ quyền dân tộc bị xâm phạm, giải phóng dân tộc là điều tất yếu. Khát khao cháy bỏng trong lòng đã thôi thúc người thanh niên ấy ra đi tìm đường cứu nước.
Người thanh Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước
Muốn hiểu hơn về Văn hóa của các nước trên thế giới, về cách mà họ phát triển kinh tế, bảo vệ lãnh thổ, không còn cách nào khác là phải giỏi ngoại ngữ, Bác hiểu hơn bao giờ hết ngoại ngữ là công cụ quan trọng, vũ khí sắc bén để giành lại nền độc lập dân tộc.
Năm 1911, khi đặt chân lên Pháp, mọi sinh hoạt hàng ngày và công việc phục vụ mục đích cứu nước của Bác đều phải sử dụng tiếng Pháp. Bác đặt quyết tâm “Nhất định phải học viết cho kỳ được”.
Lúc rảnh rỗi là Bác tìm đến hai anh lính trẻ để mượn sách, nghe được câu gì là tranh thủ ghi chép lại và học thuộc. Bác vừa học vừa làm, có khi còn viết cả vào cánh tay, tối đi làm về chép lại ra giấy, được câu nào là thực hành ngay. Ban đầu là một vài từ, sau đó là ghép thành đoạn, dần dần là một bài dài. Về sau Người tìm đến các tờ báo của Pháp để xin được viết bài đăng báo, mỗi bài người đều viết làm 2 bản, một gửi đi, một giữ lại để có gì còn sửa.
Mỗi sáng, Bác viết từ 5 giờ đến 6 rưỡi, 7 giờ Bác lại bắt đầu làm việc. Đến năm 1922, Bác đã trở thành chủ bút của tờ báo “Người cùng khổ” viết bằng 3 thứ tiếng: Tên báo bằng tiếng Pháp đặt ở giữa, chữ Ả Rập bên trái và bên phải là chữ Hán, tất cả đều do Bác viết.
Thầy dạy Bác tiếng Anh chính là Bác
Những ngày tháng bôn ba ở Anh, Bác tìm cho mình một công việc để làm. Công việc đầu tiên của Bác là đốt lò. Sau vì quá vất vả, Người chuyển sang xin làm thuê tại Khách sạn Carlton.
Thường ngày Bác phải làm từ 8 giờ sáng tới 12 giờ trưa, tối từ 5 giờ tới 10 giờ đêm. Bác “thắt lưng, buộc bụng” để có chút tiền mua sách vở. Phương tiện học của Người cũng chỉ có vài quyển vở và một cây bút chì. Sớm chiều Bác ra Vườn hoa Haydơ, nơi có nhiều cây to, cột đèn xưa để tự học. Sau một tuần đi làm, Bác dành dụm tất cả số tiền kiếm được để cùng với vị Giáo sư người Ý học thêm tiếng Anh vào buổi cuối tuần. Bác tận dụng mọi nơi, mọi lúc để học tiếng Anh. Rơ-nê-Đi-pét đã viết về Bác trên tờ báo “Phong trào” rằng: “Trên đường đi tìm hiểu thế giới, ở mỗi nơi tàu dừng lại, đối với anh Ba đều là một trường Đại học. Ở đó, anh đã trực tiếp thu lượm được những hiểu biết”.
Bác luôn là người cần mẫn rèn luyện
Thời gian ở London, Bác đã làm nhiều nghề khác nhau để có tiền ăn học. Trong thời gian chiến tranh, Bác dành nhiều thời giờ để nghiên cứu lịch sử thế giới, học tiếng Anh và suy nghĩ về tương lai của các dân tộc thuộc địa. Vừa học tiếng Anh, Bác vừa tìm hiểu nền văn hoá và lịch sử của các nước phát triển, đặc biệt là nước Mỹ. Riêng tài liệu nói về Mỹ của Bác đã lên đến hàng trăm bài, với các thể loại khác nhau, đề cập toàn diện và sâu sắc trên khắp nước Mỹ.
Với tinh thần miệt mài, chăm chỉ và tận dụng mọi cơ hội để học, Người đã chinh phục thêm rất nhiều thứ tiếng khác nữa: tiếng Trung Quốc, Thái Lan, Ý, Đức, Nga… và trở thành nhà lãnh đạo vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
Bác đã tự mình luyện tập để có thể làm nên tất cả. Bác thực sự là một tấm gương học ngoại ngữ mà chúng ta cần học tập.
(Sưu tầm – biên soạn)