I. Chu kì tế bào
1) Khái niệm
– Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào.
2) Diễn biến
Chu kì tế bào gồm kì trung gian và quá trình nguyên phân.
a) Kì trung gian
Kì trung gian chia thành 3 pha G1, S và G2.
– Pha G1: tế bào tổng hợp các chất cho sinh trưởng của tế bào.
– Pha S: Ở pha này diễn ra sự nhân đôi ADN, NST, nhân đôi trung tử .
– Pha G2: tổng hợp các yếu tố cho phân bào.
b) Nguyên phân
– Gồm 2 giai đoạn: phân chia nhân và phân chia tế bào chất.
3) Điều hoà chu kỳ tế bào
– Trên 1 cơ thể thời gian và tốc độ phân chia tế bào ở các bộ phận khác nhau là khác nhau và được kiểm soát, điều khiển một cách chặt chẽ đảm bảo sự sinh trưởng, phát triển bình thường của cơ thể .
– Nếu các cơ chế điều khiển sự phân bào bị hư hỏng trục trặc cơ thể có thể bị lâm bệnh.
II. Quá trình nguyên phân
Quá trình nguyên phân gồm 2 giai đoạn: phân chia nhân và phân chia tế bào chất.
1) Phân chia nhân
Gồm 4 kì: Kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối.
a) Kì đầu: các NST kép sau khi nhân đôi ở kỳ trung gian dần được co xoắn. Màng nhân dần tiêu biến, thoi phân bào xuất hiện.
b) Kì giữa: các NST kép co xoắn cực đại và tập trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo. Thoi phân bào được đính ở 2 phía của NST tại tâm động.
c) Kì sau: Mỗi nhiễm sắc thể kép tách nhau ra ở tâm động thành 2 nhiễm sắc thể đơn đi về 2 cực của tế bào.
d) Kì cuối: NST dãn xoắn dần, màng nhân và nhân con xuất hiện; thoi vô sắc biến mất.
2) Phân chia tế bào chất
– Ở động vật: phần giữa tế bào thắt lại chia thành 2 tế bào.
– Ở thực vật: hình thành vách ngăn phân chia tế bào thành 2 tế bào mới.
=> Kết quả: Sau nguyên phân, từ một tế bào mẹ tạo thành 2 tế bào con chứa bộ NST giống nhau và giống hệt mẹ.
III. Ý nghĩa của nguyên phân
+ Đối với sinh vật nhân thực đơn bào và sinh vật sinh sản sinh dưỡng, nguyên phân là cơ chế sinh sản.
+ Đối với sinh vật nhân thực đa bào, nguyên phân làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển.
+ Tái sinh các bộ phận bị tổn thương nhờ quá trình nguyên phân.