1. NST
- Ở sinh vật, mỗi loài có 1 bộ NST đặc trưng bởi số lượng, thành phần, trật tự sắp xếp các gen trên NST.
– Bộ NST của mỗi loài được kí hiệu là 2n. Ví dụ: Người 2n = 46, Lúa 2n = 24, Ruồi giấm 2n = 8
– NST trong tế bào sinh dưỡng thường tồn tại thành từng cặp tương đồng, trong đó có:
(n – 1) cặp là NST thường
1 cặp là NST giới tính
2. Cấu trúc hiển vi của NST (quan sát rõ nhất ở kì giữa của quá trình phân bào).
– NST khi quan sát ở kì giữa là NST kép (gồm 2 cromatit: 2 sợi NST còn đính với nhau ở tâm động).
– Cấu trúc của 1 NST:
+ Đầu mút bảo vệ
+ Cánh cromatit nơi chứa các gen
+ Tâm động là trung tâm vận động của NST, là điểm đính của NST trên thoi tơ vô sắc trong quá trình vận động phân bào.
3. Cấu trúc siêu hiển vi của NST
– NST là được cấu tạo từ chất nhiễm sắc, chứa phân tử ADN mạch kép, có đường kính 2nm.
+ Phân tử ADN quấn quanh khối protein tạo nên các nucleoxom. Mỗi nucleoxom gồm có lõi là 8 phân tử histon và được 1 đoạn chứa 146 cặp Nu, quấn quanh 7/4 vòng. Giữa 2 nucleoxom liên tiếp là 1 đoạn ADN và 1 phân tử protein histon.
+ Chuỗi nucleoxom tạo thành sợi cơ bản có đường kính 11nm.
+ Sợi cơ bản cuốn xoắn bậc 2 tạo thành sợi nhiễm sắc có đường kính 30nm.
+ Sợi nhiễm sắc lại được xếp cuộn 1 lần nữa tạo thành sợi siêu xoắn đường kính 300nm.
+ Cuối cùng là 1 lần xoắn tiếp của sợi 300nm thành cromatit có chiều ngang 700nm.
– NST tại kì giữa ở trạng thái kép gồm 2 cromatit nên NST có đường kính khoảng 1.400nm.
– Với cấu trúc xoắn cuộn như vậy, chiều dài của NST có thể được rút ngắn khoảng 15.000-20.000 lần so với chiều dài của ADN. Sự thu gọn này thuận lợi cho sự phân li, tổ hợp của các NST trong quá trình phân bào.
4. Chức năng của NST
– Mang thông tin di truyền và truyền đạt thông tin di truyền thông qua quá trình nguyên phân, giảm phân….do vậy NST được coi là cơ sở vật chất của tính di truyền ở cấp độ tế bào.
– Các chức năng chủ yếu:
+ Lưu trữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền
+ Điều hòa hoạt động của các gen thông qua các mức xoắn cuộn của NST
+ Giúp tế bào phân chia đều vật chất di truyền vào các tế bào con ở pha phân bào