Trong cây có các dòng vận chuyển vật chất sau:
* Dòng mạch gỗ (dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
* Dòng mạch rây (dòng đi xuống): vận chuyển các chất hữu cơ được quang hợp từ lá đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ trong rễ, hạt, củ, quả …
I. Dòng mạch gỗ
1.1. Cấu tạo của mạch gỗ
|
– Mạch gỗ gồm các tế bào chết bao gồm: quản bào và mạch ống.
– Các tế bào mạch gỗ cùng loại nối kế tiếp nhau theo cách lỗ bên của tế bào này sít khớp với lỗ bên của tế bào khác tạo thành con đường vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.
– Thành của mạch gỗ được linhin hoá tạo cho mạch gỗ có độ bền chắc và chịu nước.
|
Con đường của dòng mạch gỗ trong cây
Mạch gỗ của thực vật có hoa |
1.2. Thành phần của dịch mạch gỗ
– Thành phần chủ yếu gồm: Nước, các ion khoáng.
– Ngoài ra, còn có các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ (axit amin, amit, vitamin, hoocmôn như xitôkinin, ancalôit,…)
1.3. Động lực đẩy dòng mạch gỗ
Động lực đẩy dòng mạch gỗ là sự phối hợp của ba lực:
– Áp suất rễ.
– Lực hút do thoát hơi nước ở lá (động lực đầu trên).
– Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ: Tạo thành một dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá.
II. Dòng mạch rây
|
2.1. Cấu tạo của mạch râyMạch các tế bào sống là ống rây (tế bào hình rây) và tế bào kèm. |
|
2.2. Thành phần của dịch mạch rây
Dịch mạch rây chủ yếu là: đường saccarôzơ, các axit amin, vitamin, hoocmôn thực vật,…
2.3. Động lực của dòng mạch rây
Động lực của dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá) và các cơ quan chứa (rễ, củ, quả,…).
Sự lưu thông giữa mạch gỗ và mạch rây