Trong cây có các dòng vận chuyển vật chất sau:
* Dòng mạch gỗ (dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
* Dòng mạch rây (dòng đi xuống): vận chuyển các chất hữu cơ được quang hợp từ lá đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ trong rễ, hạt, củ, quả …
I. Dòng mạch gỗ
1. Cấu tạo của mạch gỗ
– Mạch gỗ gồm các tế bào chết (quản bào và mạch ống) nối kế tiếp nhau tạo thành con đường vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.
– Thành của mạch gỗ được linhin hoá tạo cho mạch gỗ có độ bền chắc và chịu nước.
2. Thành phần của dịch mạch gỗ
– Thành phần chủ yếu gồm: Nước, các ion khoáng. Ngoài ra, còn có các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ.
3. Động lực đẩy dòng mạch gỗ
Là sự phối hợp của ba lực:
– Áp suất rễ.
– Lực hút do thoát hơi nước ở lá (động lực đầu trên).
– Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ: Tạo thành một dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá
II. Dòng mạch dây
1. Cấu tạo của mạch dây
– Gồm các tế bào sống là ống dây (tế bào hình dây) và tế bào kèm.
2. Thành phần của dịch mạch rây
– Chủ yếu là: Đường saccarozo, các aa, vitamin, hoocmon thực vật,…
3. Động lực của dòng mạch rây
– Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá) và các cơ quan chứa (rễ, củ, quả,…)