3. Quần thể giao phối ngẫu nhiên
3.1. Quần thể ngẫu phối
– Quần thể sinh vật được gọi là ngẫu phối khi các cá thể trong quần thể lựa chọn bạn tình để giao phối một cách hoàn toàn ngẫu nhiên.
– Quần thể ngẫu phối có lượng biến dị di truyền rất lớn làm nguyên liệu cho chọn giống và tiến hóa.
– Trong những điều kiện nhất định quần thể ngẫu phối duy trì các tần số alen không đổi.
3.2. Phân biệt quần thể tự phối với quần thể ngẫu phối
|
Quần thể tự thụ phấn hoặc giao phối gần |
Quần thể ngẫu phối |
|
– Tự thụ phấn hoặc giao phối gần – Quần thể nghèo vốn gen, thích nghi kém
– Cấu trúc di truyền của quần thể tự phối biến đổi qua các thế hệ theo hướng giảm dần tỉ lệ thể dị hợp, tăng dần tỉ lệ thể đồng hợp.
– Cấu trúc di truyền biến đổi qua các thế hệ tự phối |
– Các cá thể giao phối tự do với nhau. – Quần thể giao phối đa dạng về kiểu gen và kiểu hình, thích nghi cao – Quần thể ngẫu phối có thể duy trì tần số các kiểu gen khác nhau trong quần thể không đổi qua các thế hệ trong những điều kiện nhất định. – Cấu trúc di truyền tuân theo biểu thức Hacđi -Vanbec |
3.3. Định luật Hacđi – Vanbec
3.3.1. Nội dung định luật Hacđi – Vanbec
Trong những điều kiện nhất định, tần số tương đối của các alen và thành phần kiểu gen của quần thể ngẫu phối được duy trì không đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác theo đẳng thức:
p2AA + 2pqAa + q2aa = 1
Trong đó: p là tần số alen A, q là tần số alen a và p + q = 1.
3.3.2. Điều kiện nghiệm đúng của định luật
– Quần thể phải có kích thước lớn.
– Các cá thể trong quần thể phải giao phối với nhau một cách ngẫu nhiên.
– Không có tác động của chọn lọc tự nhiên (các cá thể có kiểu gen khác nhau có sức sống và khả năng sinh sản như nhau).
– Không có đột biến (đột biến không xảy ra hoặc xảy ra thì tần số đột biến thuận phải bằng tần số đột biến nghịch).
– Quần thể phải được cách li với quần thể khác (không có sự di – nhập gen giữa các quần thể).
3.3.3. Ý nghĩa
– Ý nghĩa lý luận: định luật cho phép giải thích tại sao trong tự nhiên có những quần thể ổn định tương đối trong thời gian dài.
– Ý nghĩa thực tiễn: Từ tần số kiểu hình có thể xác định được tần số alen và tần số kiểu gen và ngược lại.