I. Hội nghị Ianta (2/1945) và những thỏa thuận của ba cường quốc
1. Hoàn cảnh lịch sử
– Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai sắp kết thúc, nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra trước các cường quốc Đồng minh:
+ Việc nhanh chóng đánh bại phát xít.
+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.
+ Việc phân chia thành quả chiến thắng.
– Từ ngày 4 đến 11/2/1945, Mĩ (Rudơven), Anh (Sớcsin), Liên Xô (Xtalin) họp hội nghị quốc tế ở Ianta (Liên Xô) để thỏa thuận việc giải quyết những vấn đề bức thiết sau chiến tranh và hình thành một trật tự thế giới mới.
2. Nội dung của Hội nghị
* Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật. Nhanh chóng kết thúc chiến tranh. Liên Xô sẽ tham chiến chống Nhật ở châu Á.
* Thành lập tổ chức Liên hợp quốc để duy trì hòa bình, an ninh thế giới.
* Thỏa thuận việc đóng quân, giải giáp quân đội phát xít và phân chia phạm vi ảnh hưởng của các cường quốc thắng trận ở châu Âu và Á:
– Ở châu Âu: Liên Xô chiếm Đông Đức, Đông Âu; Mĩ, Anh, Pháp chiếm Tây Đức, Tây Âu.
– Ở châu Á:
+ Vùng ảnh hưởng của Liên Xô: Mông Cổ, Bắc Triều Tiên, Nam Xakhalin, 4 đảo thuộc quần đảo Curin.
+ Vùng ảnh hưởng của Mĩ và phương Tây: Nhật Bản, Nam Triều Tiên; Đông Nam Á, Nam Á, Tây Á…
+ Trung Quốc trở thành quốc gia thống nhất; Chính phủ Trung Hoa Dân quốc cần cải tổ với sự tham gia của Đảng Cộng sản và các đảng phái dân chủ; trả lại cho Trung Quốc vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ.
+ Các vùng còn lại của Châu Á (Đông Nam Á, Nam Á, Tây Á) vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.
– Theo thỏa thuận của hội nghị Pốtxđam (Đức, tổ chức từ ngày 17/7/1945 đến ngày 2/8/1945), việc giải giáp quân Nhật ở Đông Dương được giao cho quân đội Anh vào phía Nam vĩ tuyến 16 và quân đội Trung Hoa Dân quốc vào phía Bắc.
=> Những quyết định của hội nghị Ianta đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường được gọi là “Trật tự hai cực Ianta“.
II. Sự thành lập Liên Hợp Quốc
1. Sự thành lập
– Từ 25/4 đến 26/6/1945, đại biểu 50 nước họp tại San Francisco (Mĩ), thông qua Hiến chương thành lập tổ chức Liên hợp quốc.
– Ngày 24/10/1945 được coi là “Ngày Liên hợp quốc”. Trụ sở đặt tại NewYork (Mĩ).
2. Mục đích
– Duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
– Phát triển mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.
3. Nguyên tắc hoạt động
– Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc.
– Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của các nước.
– Không can thiệp vào nội bộ các nước.
– Giải quyết tranh chấp, xung đột quốc tế bằng phương pháp hòa bình.
– Chung sống hòa bình và sự nhất trí giữa 5 cường quốc: Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp, Trung Quốc.
– Năm 2006, Liên Hợp Quốc có 192 quốc gia thành viên. Việt Nam (thành viên 149) gia nhập Liên hợp quốc tháng 9/1977.
– Các tổ chức LHQ hoạt động tại Việt Nam:
+ UNICEF: Quỹ Nhi Đồng LHQ.
+ UNESCO: Tổ chức Văn hóa – Khoa Học – Giáo dục LHQ.
+ WHO : Tổ chức Y tế thế giới.
+ FAO : Tổ chức Lương – Nông.
+ IMF: Quỹ tiền tệ quốc tế.
+ ILO: Lao động quốc tế.
+ UPU: Bưu chính.
+ ICAO: Hàng không.
+ IMO: Hàng hải.
* Việt Nam là thành viên không thường trực của Hội Đồng Bảo An Liên hợp quốc nhiệm kì 2008 – 2009.
4. Vai trò của Liên hợp quốc
– Trong hơn nửa thế kỉ qua Liên hợp quốc đã trở thành một diễn đàn quốc tế vừa hợp tác, vừa đấu tranh nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
– Liên hợp quốc đã có nhiều cố gắng trong việc giải quyết các vụ tranh chấp và xung đột ở nhiều khu vực, thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác quốc tế, giúp đỡ các dân tộc về kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, nhân đạo,….