I. Sự phân bố khí áp
– Khí áp là sức nén của không khí xuống mặt Trái Đất.
– Tùy theo tình trạng của không khí sẽ có tỉ trọng không khí khác nhau, khí áp cũng khác nhau.
1. Phân bố các đai khí áp trên Trái Đất
– Các đai áp cao, áp thấp phân bố xen kẽ và đối xứng qua đai áp thấp Xích Đạo.
– Các đai khí áp phân bố không liên tục do sự phân bố xen kẽ nhau giữa lục địa và đại dương.
2. Nguyên nhân thay đổi của khí áp
a. Khí áp thay đổi theo độ cao: Càng lên cao, khí áp càng giảm (không khí loãng).
b. Khí áp thay đổi theo nhiệt độ: Nhiệt độ càng tăng khí áp càng giảm và ngược lại (t0 tăng không khí nở ra làm giảm tỉ trọng).
c. Khí áp thay đổi theo độ ẩm: Không khí chứa nhiều hơi nước, khí áp giảm.
II. Một số loại gió chính
1. Gió Tây ôn đới
– Phạm vi hoạt động: từ vĩ độ 30-600 ở mỗi bán cầu.
– Gió thổi từ áp cao cận nhiệt về áp thấp ôn đới.
– Thời gian hoạt động: Gần như quanh năm.
– Hướng: tây là chủ yếu (tây nam ở bán cầu Bắc, tây bắc ở bán cầu Nam).
– Tính chất: ẩm, mang theo mưa nhưng chủ yếu là mưa nhỏ và mưa phùn.
2. Gió Mậu dịch
– Phạm vi hoạt động: từ vĩ độ 300 về Xích Đạo.
– Thời gian: quanh năm.
– Gió thổi từ áp cao chí tuyến về áp thấp Xích Đạo.
– Hướng: đông là chủ yếu (đông bắc ở Bắc bán cầu, đông nam ở Nam bán cầu).
– Tính chất: khô.
3. Gió mùa
– Là loại gió thổi theo mùa, hướng gió ở hai mùa có chiều ngược nhau.
– Nguyên nhân: Khá phức tạp, chủ yếu do sự nóng lên và lạnh đi không đều giữa lục địa và đại dương dẫn tới sự thay đổi khí áp giữa lục địa và đại dương theo mùa.
– Khu vực có gió mùa
+ Thường ở đới nóng: Nam Á, Đông Nam Á, Đông Phi, Đông Bắc Ôxtrâylia.
+ Một số nơi thuộc vĩ độ trung bình: phía đông Trung Quốc, Đông Nam Liên bang Nga, Đông Nam Hoa Kì ….
4. Gió địa phương
a. Gió biển, gió đất
– Là loại gió hình thành ở ven biển, thay đổi hướng theo ngày và đêm. Ban ngày từ biển vào đất liền, ban đêm từ đất liền ra biển.
– Nguyên nhân: do sự khác nhau về khả năng hấp thụ và tỏa nhiệt của đất liền và biển dẫn tới sự chênh lệch nhiệt độ và khí áp.
– Tính chất: gió biển ẩm mát, gió đất khô.
b. Gió fơn
– Là loại gió bị biến tính khi vượt qua núi trở nên khô và nóng.
– Thường hoạt động ở vùng núi.