I. Xu hướng toàn cầu hóa kinh tế
* Toàn cầu hóa: là quá trình liên kết các quốc gia trên thế giới về nhiều mặt (kinh tế, văn hóa, khoa học,…). Trong đó toàn cầu hóa kinh tế có tác động mạnh mẽ nhất đến mọi mặt của nền kinh tế – xã hội thế giới.
1. Biểu hiện của toàn cầu hóa kinh tế
a. Thương mại thế giới phát triển mạnh
– Tốc độ tăng trưởng trao đổi hàng hóa trên thế giới nhanh hơn nhiều so với gia tăng GDP.
– Tổ chức thương mại thế giới (WTO) có vai trò to lớn trong thúc đẩy tự do hóa thương mại thế giới.
b. Đầu tư nước ngoài tăng trưởng nhanh
– Từ năm 1990 -> 2004 tổng đầu tư nước ngoài tăng từ 1.774 tỷ USD lên 8.895 tỷ USD (tăng hơn 5 lần).
– Trong đó, dịch vụ chiếm tỷ trọng ngày càng lớn, nhất là tài chính – ngân hàng – bảo hiểm…
c. Thị trường tài chính quốc tế mở rộng
– Hình thành mạng lưới liên kết tài chính toàn cầu.
– Các tổ chức tài chính toàn cầu IMF, WB… đóng vai trò to lớn trong nền kinh tế – xã hội thế giới.
d. Các công ty xuyên quốc gia được hình thành và có ảnh hưởng ngày càng lớn
– Vai trò:
+ Hoạt động trên nhiều quốc gia.
+ Nắm nguồn của cải vật chất lớn.
+ Chi phối nhiều ngành kinh tế quan trọng.
2. Hệ quả của toàn cầu hóa kinh tế
a. Tích cực
– Thúc đẩy sản xuất phát triển và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
– Đẩy nhanh đầu tư và khai thác triệt để khoa học công nghệ, tăng cường sự hợp tác quốc tế.
b. Tiêu cực
Gia tăng nhanh chóng khoảng cách giàu nghèo trong từng quốc gia và giữa các nước trên thế giới.
II. Xu hướng khu vực hóa kinh tế
1. Các tổ chức liên kết kinh tế khu vực
– Nguyên nhân
Do sự phát triển không đều và sức ép cạnh tranh trong các khu vực trên thế giới. Nên các quốc gia có những nét tương đồng đã liên kết lại với nhau.
– Ví dụ : EU, APEC, ASEAN, NAFTA …
2. Hệ quả của khu vực hóa kinh tế
a. Tích cực:
– Tạo động lực thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế.
– Tăng cường tự do hóa thương mại, đầu tư dịch vụ.
– Mở rộng thị trường, đẩy nhanh quá trình toàn cầu hóa kinh tế thế giới.
b. Thách thức
– Đặt ra nhiều vấn đề như đảm bảo quyền độc lập, tự chủ về kinh tế và chính trị …