I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
– Gác-xi-a Mác-két, sinh năm 1928. Quê: Cô-lôm-bi-a.
– Nổi tiếng với các tác phẩm tiểu thuyết và tập truyện ngắn theo khuynh hướng hiện thực huyền ảo, nổi tiếng nhất là tiểu thuyết Trăm năm cô đơn (1967).
– Năm 1982 được nhận giải thưởng Nô-ben vể Văn học nghệ thuật.
2. Tác phẩm
– Tháng 8 năm 1986, nguyên thủ sáu quốc gia Ấn Độ, Mê-hi-cô, Thụy Điển, Ác-hen-ti-na, Hi Lạp, Tan-da-ni-a họp lần thứ hai tại Mê-hi-cô, đã ra một bản tuyên bố kêu gọi chấm dứt chạy đua vũ trang, thủ tiêu vũ khí hạt nhân để bảo đảm an ninh và hòa bình thế giới. Nhà văn Mác-két được mời tham dự cuộc gặp gỡ này. Văn bản trên trích từ tham luận của ông. Tên văn bản là do người biên soạn đặt
3. Thể loại: Văn nghị luận
4. Bố cục
– 2 phần, tương đương với 2 luận điểm trong bài
+ Phần 1 (luận điểm 1): Từ đầu đến “trở lại điểm xuất phát của nó”: Tai họa khủng khiếp của vũ khí hạt nhân
+ Phần 2 (luận điểm 2): Phần còn lại: Tác giả kêu gọi người dân toàn Thế giới chống lại vũ khí hạt nhân, góp phần vào một cuộc sống hòa bình, công bằng.
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Luận điểm 1: Tai họa khủng khiếp của vũ khí hạt nhân đối với sự sống của toàn nhân loại. Vì vậy đấu tranh cho hòa bình, ngăn chặn và xóa bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của mối người, của toàn thể loài người.
* Luận cứ 1: Tai họa khủng khiếp của vũ khí hạt nhân
– Để hiểu được nội cảnh báo này, cần phải cắt nghĩa được “lí trí con người” và “lí trí tự nhiên” ở đây là gì.
+ “Lí trí con người” là quy luật phát triển của văn minh loài người.
+ “Lí trí tự nhiên” là quy luật tiến hoá tất yếu của tự nhiên, sự sống.
=> Từ đó để hiểu: chiến tranh hạt nhân xảy ra sẽ phá huỷ, xoá sạch những thành quả tiến hoá của văn minh loài người cũng như tiến trình tiến hoácủa sự sống, tự nhiên trên Trái Đất. Luận cứ cảnh báo này được làm sáng tỏ bằng những chứng cứ với số liệu cụ thể về thời gian tiến hoá của sự sống con người và tự nhiên trong thế đối sánh với sức tàn phá của chiến tranh hạt nhân.
– Năm 1986, hơn 50000 đầu đạn hạt nhân được bố trí trên khắp hành tinh đe dọa trực tiếp đến tính mạng của loài người, được so sánh như nhân loại đang ngồi trên một thùng 4 tấn thuốc nổ, làm tiêu diệt hết mọi dấu vết của sự sống trên trái đất
=> Số lượng vũ khí hạt nhân đang tàng trữ có thể phá hủy hết tất cả các hành tinh xoay quanh mặt trời, bốn hành tinh khác nữa và phá hủy thế cân bằng của hệ mặt trời
=> Sự phá hủy nhanh chóng, tàn ác và triệt hạ sự sống nhân loại
=>“Trái đất là nơi độc nhất có phép màu của sự sống trong hệ mặt trời”
=> Sự ban tặng của tự nhiên của vũ trụ, là niềm vinh hạnh của loài người được sống, được tồn tại trên vũ trụ trái đất. Việc chạy đua vũ trang và tiếp tay cho chạy đua vũ khí hạt nhân là gián tiếp hủy hoại đi sự sống của loài người, của các sinh vật khác tồn tại trên Trái đất. Điều này đi ngược lai với quy luật của tự nhiên, rằng Trái đất đã phải trải qua thời kì dài bốn kỉ địa chất để con người hoàn thiện, mới “hát được hay hơn chim và mới chết vì yêu”, rằng Trái đất là “phép màu của sự sống”, là nơi đáng sống và tồn tại cho loài người sống.
* Luận cứ 2: Sản xuất chạy đua theo vũ khí hạt nhân gây tốn kém và làm mất đi khả năng sống tốt đẹp hơn của Thế giới:
– Chi phí cho cuộc chạy đua vũ trang quá tốn kém mà lại gây tai họa cho nhân loại. Số tiền khổng lồ đó có thể trang trải và chi cho những tổ chức xã hội ý nghĩa
|
Mức tiền chạy đua vũ khí hạt nhân |
Thiện nguyện xã hội cần thực hiện |
|
-Chi phí bỏ ra cho 100 máy bay ném bom chiến lược B.1B của Mĩ và khoảng 7000 tên lửa vượt đại châu
-10 chiếc tàu sân bay mang vũ khí hạt nhân
– 27 tên lửa MX
– Hai chiếc tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân |
– Chương trình cứu trợ về ý tế, giáo dục sơ cấp, cải thiện điều kiện vệ sinh và tiếp tế thực phẩm nước uống cho 500 triệu trẻ em nghèo khổ ( UNICEF) tổ chức
– Thực hiện chương trình phòng bệnh trong 14 năm và bảo vệ cho hơn 1 tỉ người khỏi bệnh sốt rét và cứu hơn 14 triệu trẻ em Châu Phi.
– Đủ trả tiền công cụ cần thiết cho các nước nghèo trên Thế giới có được thực phẩm trong bốn năm tới
– Đủ tiền xóa nạn mù chữ cho toàn Thế giới
|
=> Sự lãng phí của chạy đua vũ khí hạt nhân, chứng tỏ tính chất điên cuồng, phi lí của các hoạt động này.Vì vậy phải chống lại chạy đua vũ trang, đấu tranh vì một thế giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng.
* Nghệ thuật sử dụng
– Bằng lập luận chặt chẽ, chứng cớ rõ ràng, xác thực, tác giả đã làm rõ nguy cơ và tính chất nghiêm trọng của chiến tranh hạt nhân đang đe doạ loài người và toàn bộ sự sống trên Trái Đất bằng cách:
+ Xác định thời điểm cụ thể của thông tin: ngày 8 – 8 – 1986
+ Đưa ra số liệu cụ thể về trữ lượng đầu đạn hạt nhân: 50 000 đầu đạn hạt nhân trên khắp hành tinh;
+ Giải thích về khả năng huỷ diệt của nó: mỗi người như đang ngồi trên 4 tấn thuốc nổ, có khả năng huỷ diệt 12 lần toàn bộ sự sống trên Trái Đất, có khả năng tàn phá tất cả các hành tinh đang xoay quanh Mặt Trời, cộng thêm bốn hành tinh khác nữa và phá huỷ thế thăng bằng của hệ Mặt Trời.
=> Nghệ thuật lấy dẫn chứng: sử dụng phương pháp nêu số liệu, giải thích dựa trên những tính toán lí thuyết khoa học, chính xác, cụ thể hoá để chứng minh về nguy cơ của vũ khí hạt nhân.
– Trong mỗi dẫn chứng, tác giả đã đưa ra sự so sánh cụ thể để làm nổi bật tính phi lí của chạy đua vũ trang. Những số liệu cụ thể trong mỗi sự so sánh tự nó có sức thuyết phục mạnh mẽ.
2. Luận điểm 2: Lời kêu gọi của Mác-két đối với nhân loại tham gia vào bản đồng ca đòi hỏi của những người đòi hỏi một thế giới không có vũ khí vì một cuộc sống hòa bình, công bằng.
– Con người cố gắng chống lại việc đấu tranh vũ trang vũ khí hạt nhân, có ý thức đóng góp vào sự hòa bình, công bằng của nhân loại. Như vậy dù cho tai họa có xảy ra thì sự có mặt của loài người cũng không phải là vô ích.
– Lời đề nghị riêng của tác giả: “mở một nhà băng lưu trữ trí nhớ có thể tồn tại được sau thảm họa hạt nhân”, để cho nhân loại tương lai biết rằng sự sống đã từng tồn tại ở đây…”, soi lại nguyên nhân thủ phạm gây ra những lo sợ đau khổ cho chúng ta
=> sự xót xa về sự hủy diệt sự sống do vũ khí hạt nhân mang lại, nghiêm khắc kêu gọi và xác định thái độ sống tích cực, đấu tranh cho một cuộc sống hòa bình, tươi đẹp.
3. Nhan đề Đấu tranh cho một thế giới hoà bình
– Thể hiện chủ đề của bài văn. Lời kêu gọi đấu tranh cho một thế giới hoà bình được rút ra sau những luận cứ rõ ràng, nó như luận điểm kết luận của toàn bộ lập luận mà tác giả đã xây dựng rất thuyết phục.
– Muốn ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh hạt nhân thì phảixác định một thái độ hành động tích cực, đấu tranh cho hoà bình vì sự sống của chính con người.
=> Mang ý nghĩa thời đại, có tính nhân văn sâu sắc.
III. TỔNG KẾT
1. Nghệ thuật
– Mẫu mực của thể văn nghị luận với sức thuyết phục cao bởi lập luận chặt chẽ, chứng cứ phong phú, xác thực cụ thể.
– Giọng văn đanh thép, rõ ràng nhưng vẫn rất truyền cảm
2. Nội dung
– Tác giả đã làm rõ nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn thể loài người và sự sống trên trái đất. Cuộc chạy đua vũ trang vô cùng tốn kém đã cướp đi của thế giới nhiều điều kiện để phát triển, để loại trừ nạn đói, nạn thất học và khắc phục nhiều bệnh tật cho hàng trăm triệu con người. Đấu tranh cho hòa bình, ngăn chặn và xóa bỏ nguy cơ chiến tranh hạt nhân là nhiệm vụ thiết thân và cấp bách của toàn thể loài người.