I. Tình hình kinh tế – xã hội
1. Những biến động về kinh tế
* Âm mưu của Pháp với Việt Nam
Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất 1914 – 1918: Pháp bị thiệt hại nặng nề nên chủ trương vơ vét tối đa nhân lực, vật lực của thuộc địa để gánh đỡ cho những tổn thất và thiếu hụt của Pháp trong chiến tranh.
* Chính sách kinh tế của Pháp
+ Tăng các thứ thuế.
+ Bắt nhân dân ta mua công trái
+ Vơ vét lúa gạo, kim loại đưa về nước Pháp.
+ Bắt nông dân chuyển từ trồng lúa sang trồng cây công nghiệp phục vụ cho chiến tranh.
* Những biến động kinh tế
– Nông nghiệp: trồng lúa nước bị tổn hại, gặp nhiều khó khăn, thủy lợi không được quan tâm –> Nông dân bị bần cùng hóa.
– Trong công thương nghiệp:
+ Những mỏ đang khai thác được đầu tư thêm vốn, một số công ti tham mới xuất hiện.
+ Công việc kinh doanh của người Việt được mở rộng như công ti của Nguyễn Hữu Thu, Bạch Thái Bưởi, nhiều xí nghiệp mới xuất hiện.
–> Công nghiệp và giao thông vận tải ở Việt Nam có sự phát triển hơn trước, biến đổi so với trước.
2. Tình hình phân hóa xã hội
– Chính sách của thực dân và sự biến đổi kinh tế đã thúc đẩy sự phân hóa xã hội.
+ Nạn bắt lính và những chính sách trong nông nghiệp giảm sút nghiêm trọng và đời sống nông dân ngày càng bị bần cùng.
+ Do công nghiệp phát triển hơn một bước nên giai cấp công nhân tăng lên về số lượng,
– Trong chiến tranh, tư sản Việt Nam và tiểu tư sản có tăng về số lượng, song chưa trở thành giai cấp. Họ bắt đầu lên tiếng đấu tranh bênh vực quyền lợi cho người trong nước.
II. Phong trào đấu tranh vũ trang trong chiến tranh
|
Phong trào |
Địa bàn |
Hình thức đấu tranh |
Thành phần chủ yếu |
Kết quả |
|
Việt Nam Quang phục hội |
_ Dọc đường biên giới Việt Trung – Một số nơi ở miền Trung |
– Vũ trang |
– Công nhân viên chức, hỏa xa |
– Thất bại |
|
– Cuộc vận động khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân |
– Trung Kì |
– Khởi nghĩa |
– Nhân dân và binh lính, có sự lãnh đạo của của Duy Tân |
– Thất bại |
|
– Khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên |
– Thái Nguyên |
– Khởi nghĩa lật đổ được chính quyền địa phương ; làm chủ tỉnh lị trong thời gian ngắn |
– Tù chính trị và binh lính người Việt |
– Thất bại, Đánh một đòn chí mạng vào chính sách “dùng người Việt trị người Việt” của thực dân Pháp. |
|
Phong trào hội kín ở Nam Kì |
– Nam Kì |
– Vũ trang |
– Nông dân |
– Thất bại, biểu lộ tinh thần quật khởi của nông dân miền Nam. |
|
Khởi nghĩa vũ trang của đồng bào dân tộc thiểu số |
– Tây Bắc – Đông Bắc – Tây Nguyên |
– Vũ trang |
– Dân tộc thiểu số |
– Thất bại. Góp phần vào cuộc đấu tranh chung của dân tộc. |
+ Phong trào đấu tranh lan rộng khắp cả nước, lôi kéo nhiều thành phần xã hội tham gia, hình thức đấu tranh chủ yếu là vũ trang.- Nhận xét:
+ Kết quả: thất bại do bế tắc về đường lối đấu tranh.
III. Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới
1. Phong trào công nhân
– Bước vào thời kì chiến tranh, phong trào công nhân vẫn tiếp diễn ở nhiều nơi.
– Hình thức: chính trị kết hợp với vũ trang.
– Mục tiêu: chủ yếu đòi quyền lợi kinh tế.
–> Phong trào đấu tranh mang tính tự phát.
2. Buổi đầu hoạt động của Nguyễn Tất Thành (1911 – 1918)
– Hoàn cảnh ra đi tìm đường cứu nước:
+ Nguyễn Tất Thành tên thật là Nguyễn Sinh Cung, sinh ngày 19/5/1890 trong một gia đình trí thức yêu nước.
+ Quê: Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An – một vùng quê có truyền thống đấu tranh.
–> Người sớm có tinh thần yêu nước và ý chí cứu nước.
+ Trước cảnh nước mất, nhà tan, các cuộc đấu tranh của nhân dân đều bị thất bại, bế tắc, Người đã quyết định đi sang phương Tây tìm đường cứu nước.
+ Ngày 05/6/1911, Nguyễn Tất Thành rời cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước.
– Các hoạt động của Nguyễn Tất Thành
+ Năm 1911 – 1917 Người bôn ba qua nhiều nước làm nhiều nghề để sống, tiếp xúc với nhiều người –> Hiểu rõ ở đâu bọn đế quốc cũng tàn bạo, độc ác; ở đâu người lao động cũng bị áp bức, bóc lột dã man (Người nhận rõ bạn – thù).
– Năm 1917 Nguyễn Tất Thành trở lại Pháp, Người tích cực hoạt động tố cáo thực dân Pháp và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam, tham gia vào phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng Cách mạng tháng Mười Nga – tư tưởng của Người dần dần biến đổi.