Trong gia công những loại vật tư như bu lông, ốc vít, thanh ren, nở đạn… luôn mang những sai số và chúng ta cần phải làm sao để hạn chế những sai số đó ở mức thấp nhất.
Dung sai chính là giới hạn sai số về kích thước đã được quy ước chung trong gia công, cung ứng, lắp ghép.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu những yếu tố liên quan tới dung sai bao gồm:
- Kích thước
- Kích thước danh nghĩa
- Kích thước thực
- Kích thước giới hạn
- Sai lệch giới hạn
- Dung sai kích thước
- Bảng tra dung sai kích thước
Và okay, chúng ta cùng tìm hiểu từng khái niệm trên trong giới hạn của lĩnh vực cơ khí, kim loại cung ứng vật tư nhé.
Những loại kích thước
1. Kích thước là gì?
Kích thước là giá trị về độ dài (đường kính, độ dài) thể hiện bằng một con số theo đại lượng đo (mm, centimet, mét…).
Trong cơ khí và cung ứng những sản phẩm kim loại (bulong, đai ốc, thanh ren…) thì đơn vị thường tiêu dùng là milimet (mm) và ko cần ký hiệu vào bản vẽ theo quy ước.
Tham khảo ngay bảng tra bu lông đai ốc tiêu chuẩn tại:
>> copphaviet.com/bang-tra-cuu-bu-long-dai-oc-tieu-chuan
2. Kích thước danh nghĩa
Trong bảng tra cấp bền của bu lông theo TCVN, chúng tôi đã mang kể tới kích thước danh nghĩa. Vậy kích thước danh tức thị gì?
Kích thước danh tức thị kích thước tiêu dùng để xác định những kích thước giới hạn và tính sai lệch về kích thước.
Và trong thực tế, trên những bản vẽ kỹ thuật, kích thước danh nghĩa thường được ký hiệu để làm gốc tính toán những sai lệch về kích thước.
Với những yếu tố lỗ, kích thước danh nghĩa được ký hiệu là DN và những yếu tố trục là dN.
3. Kích thước thực tế
Là kết quả đo trực tiếp trên yếu tố gia công với sai số cho phép.
Ví dụ: Nếu yếu tố lỗ được đo bằng panme mang giá trị chia vạch là 0,02mm, và kết quả đo nhận được là 14,32mm thì ta sẽ mang kích thước thực tế của yếu tố lỗ là 14,32mm với sai số cho phép là ± 0,02mm.
Với những yếu tố lỗ, kích thước thực được ký hiệu là Dt và dt với yếu tố trục.
4. Kích thước giới hạn
Kích thước giới hạn giúp giới hạn phạm vi sai số về kích thước với 2 loại kích thước giới hạn bao gồm:
– Kích thước giới hạn to nhất: Giới hạn to nhất về kích thước lúc cung ứng yếu tố (ký hiệu dmax với trục và Dmax với lỗ.
– Kích thước giới hạn nhỏ nhất: Giới hạn nhỏ nhất về kích thước lúc cung ứng yếu tố (ký hiệu dmin với trục và Dmin với lỗ.
Và chúng ta mang 2 giới hạn cho kích thước thực:
– dmax > dt > dmin
– Dmax > Dt > Dmin
5. Sai lệch giới hạn
Sai lệch giới hạn chính là sự sai lệch của kích thước giới hạn đối với kích thước danh nghĩa.
Trong sai lệch giới hạn, mang hai khoảng giới hạn ta cần sử dụng rộng rãi tới là sai lệch giới hạn trên (es, ES) và sai lệch giới hạn dưới (ei, EI).
Ta mang những công thức tinh sai lệch giới hạn:
– Khía cạnh trục: es = dmax – dN ; ei = dmin – dN
– Khía cạnh lỗ: ES = Dmax – DN ; EI = Dmin – DN
Giới hạn sai lệch mang thể mang giá trị âm, dương hoặc = 0, tất cả đều phụ thuộc vào kích thước giới hạn và kích thước danh nghĩa.
Dung sai kích thước
Khái niệm:
Dung sai kích thước là khoảng phạm vi được phép sai số về kích thước, cũng chính là khoảng từ dmin tới dmax hay Dmin tới Dmax.
Hay hiểu một cách đơn thuần hơn, dung sai chính là khoảng giá trị được phép của kích thước thực.
Giá trị dung sai kích thước = Kích thước giới hạn to nhất – Kích thước giới hạn nhỏ nhất
– Ký hiệu: T
– Công thức tính:
+ Dung sai của yếu tố lỗ: TD = Dmax – Dmin = ES – EI
+ Dung sai của yếu tố trục: Td = dmax – dmin = es – ei
Dung sai mang giá trị luôn dương (+)
Trong cung ứng thực tế, dung sai càng nhỏ, yếu tố cung ứng với kích thước càng xác thực.
Bảng tra dung sai kích thước
Dung sai của ren hệ mét
Trong hồ hết những mối nối ren, sẽ mang 2 yếu tố đó là bu lông (yếu tố mang ren ngoài) và đai ốc, european (yếu tố mang ren trong).
Lúc lắp ghép, những yếu tố đều phải đảm bảo được tính đối lẫn do vậy thiết yếu quy định về sai số của những yếu tố tạo thành ren. Và những sai số đó chính là dung sai của ren.
Dung sai của ren hệ mét liên quan bởi 3 yếu tố về đường kính, đó là: Đường kính (d2, D2), bước ren p và góc profin.
Theo như hình trên thì những giá trị quan yếu cần sử dụng rộng rãi bao gồm:
– D: Đường kính ngoài của ren trong
– d: Đường kính trong của ren trong
– d2: Đường kính trung bình của ren ngoài
– D2: Đường kính trung bình của ren trong
– d1: Đường kính trong của ren ngoài
– D2: Đường kính ngoài của ren ngoài.
– P: Bước ren
– α: Góc profin (α = 60 độ với ren hệ mét và 55 độ với ren hệ Inch).
– H: Chiều cao của profin gốc
– H1: Chiều cao làm việc của profin ren
Bảng tra đường kính của lỗ khoan lắp bu lông
Ký hiệu bulông
Đường kính thân bulông , mm
Đường kính lỗ bulông và sai số cho phép, mm
Loại thô
Loại tinh
Loại thô
Loại tinh
M12
12
12,8
13 (0,+ 0,5)
13 (0,+ 0,2)
M14
14
14,8
15 (0,+ 0,5)
15 (0,+ 0,2)
M16
16
16,8
17 (0,+ 0,5)
17 (0,+0,2)
M18
18
19,0
19 (0,+ 0,5)
19 (0,+ 0,3)
M20
20
20,7
21 (0,+ 0,5)
21 (0,+ 0,3)
Tác động của dung sai tới tính lắp lẫn của ren
Sự liên quan của sai số bước ren
Sai số bước ren là hiệu của bước ren thực và bước ren danh nghĩa. Ta mang sai số tích lũy, sai số chu kỳ và sai số cục bộ.
Tỷ lệ giữa những giá trị sai số tùy thuộc nhiều vào khoa học cung ứng ren, độ xác thực của máy và dụng cụ cắt ren.
Lúc mang sai số bước ren thì bu lông và đai ốc dù mang đường kính trung bình bằng nhau cũng ko thể lắp với nhau được.
Để lắp được bu lông và đai ốc trong trường hợp này, ta cần giảm đường kính trung bình của bu lông hoặc tăng đường kính trung bình của đai ốc lên một đơn vị là fp.
Những công thức:
– Sai số bước ren: fp = ΔPn.cotgα/2
+ Với ren hệ mét, fp = 1,732ΔPn
+ Với ren hệ Anh, fp = 1,921ΔPn
Tác động của dung sai góc profin ren
Sai số góc profin là hiệu giữa giá trị thực và giá trị danh nghĩa của nửa góc profin ren a/2
Ta mang thể xác định sai số góc profin theo công thức:
– Δα/2 = |Δα/2R + Δα/2L| /2
– Sai số nửa góc profin ren:
+ ΔPn: Sai số tích lũy n bước ren, µm
+ Δα/2 – Sai số nửa góc profin ren, phút góc
Lúc xuất hiện sai số góc profin ren thì bu lông và đai ốc cũng ko thể vặn vào nhau được. Để khắc phục tình trạng này ta cần giảm đường kính trung bình của ren bu lông hoặc tăng đường kính trung bình của ren đai ốc một đơn vị là fα.
Ta mang công thức:
– fα = (0,582H1/sinα).Δα/2
– fα – µm; H1 – mm
– Đối với ren hệ mét, ta mang H1 = 0,54 thì fα = 0,36P.Δα/2
– Đối với ren hệ Anh, ta mang fα = 0,35.P.Δα/2
Ta mang bảng cấp xác thực trong cung ứng ren như sau:
Dạng ren
Đường kính của ren
Cấp xác thực
Ren ngoài
d
4, 6, 8
d2
3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Ren trong
D2
4, 5, 6, 7, 8
D1
4, 5, 6, 7, 8
Dạng ren
Đường kính của ren
Sai lệch cơ bản
Ren ngoài
d
d, e, f, g, h
d2
d, e, f, g, h
Ren trong
D2
G, H
D1
G, H
Để biết thêm những thông tin khác vui lòng liên hệ với chúng tôi theo:
CÔNG TY CP ĐẦU TƯ THƯƠNG MẠI HPT VIỆT NAM
Địa chỉ: Yên Vĩnh, Kim Chung, Hoài Đức, Hà Nội
Hotline: 0932 087 886
E-mail: dohungphat@gmail.com