DI TRUYỀN LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH
– Di truyền liên kết với giới tính là hiện tượng di truyền các tính trạng mà các gen xác định chúng nằm trên NST giới tính.
– Ý nghĩa của hiện tượng di truyền liên kết với giới tính:
+ Điều khiển tỉ lệ đực cái theo ý muốn trong chăn nuôi trồng trọt.
+ Nhận dạng được đực cái từ nhỏ để phân loại tiện cho việc chăn nuôi.
+ Phát hiện được bệnh do rối loạn cơ chế phân li, tổ hợp của cặp NST giới tính.
1. Gen trên nhiễm sắc thể X
1.1. Thí nghiệm
Lai thuận:
Ptc: XWXW x XwY
♀ mắt đỏ ♂ mắt trắng
GP: XW Xw, Y
F1: 1 XWXw : 1 XWY
♀ mắt đỏ ♂ mắt đỏ
F1 x F1: 1 XWXw x 1 XWY
♀ mắt đỏ ♂ mắt đỏ
G: XW, Xw XW, Y
F2: 1 XWXW : 1 XwY : 1 XWXw : 1XwY
3 mắt đỏ (2♀ + 1♂ ) : 1♂ mắt trắng
Lai nghịch:
Ptc: XwXw x XwY
♀mắt trắng ♂ mắt đỏ
G: Xw Xw, Y
F1: 1 XWXw : 1 XwY
♀mắt đỏ ♂ mắt trắng
F1 x F1: 1 XWXw x 1 XwY
♀mắt đỏ ♂ mắt trắng
G: XW, Xw Xw, Y
F2: 1XWXw : 1XwY : 1XwXw : 1XwY
1 ♀ đỏ : 1 ♂ đỏ : 1 ♀ trắng : 1 ♂ trắng
1.2. Nhận xét
– Kết quả của 2 phép lai thuận nghịch của Moocgan là khác nhau và khác kết quả của phép lai thuận nghịch của Menđen.
– Đặc điểm di truyền của gen trên NST X: di truyền chéo.
– Ở một kiểu hình nào đó trong thế hệ F1 hoặc F2 tỉ lệ ♀ : ♂ ≠ 1:1.
1.3. Giải thích
Gen quy định tính trạng màu mắt chỉ có trên NST X mà không có trên Y → vì vậy cá thể đực ( XY) chỉ cần 1 gen lặn nằm trên NST X đã biểu hiện ra KH.
2. Gen trên nhiễm sắc thể Y
– VD: Người bố có túm lông tai sẽ truyền đặc điểm này cho tất cả các con trai mà con gái thì không bị tật này.
– Giải thích : gen quy định tính trạng nằm trên NST Y, không có alen tương ứng trên X→ Di truyền cho tất cả cá thể mang kiểu gen XY trong dòng họ.
– Đặc điểm : di truyền thẳng (di truyền trực tiếp).