Ngộ độc thực phẩm là gì và cách xử lý bệnh như thế nào? Bạn hãy tham khảo những thông tin được chia sẻ trong bài viết này để có cách giải quyết hợp lý, tránh để chậm trễ khiến cho bệnh biến chứng.
Ngộ độc thực phẩm là tình trạng bệnh thường gặp đối với những trường hợp sử dụng thực phẩm ôi thiu, thực phẩm hết hạn sử dụng hoặc cách chế biến thực phẩm sống cũng khiến nguy cơ nhiễm độc thực phẩm tăng lên. Trong từng trường hợp của bệnh mà bạn có thể xử lý ngộ độc khác nhau. Nếu bạn chỉ bị ngộ độc nhẹ thì có thể nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà. Đối với những trường hợp nặng thì bạn nên đến bệnh viện để điều trị, tránh mất nước, sức khỏe suy kiệt.
1. Ngộ độc thực phẩm là gì?
Ngộ độc thực phẩm là bệnh do ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn, ôi thiu. Nó thường không nghiêm trọng và hầu hết mọi người sẽ khỏi bệnh trong vòng vài ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên cũng có những trường hợp nhiễm độc thực phẩm nặng khiến đi ngoài thường xuyên, mất nước, kiệt sức,….
Trong hầu hết các trường hợp ngộ độc là do thực phẩm bị ô nhiễm bởi vi khuẩn, chẳng hạn như salmonella hoặc Escherichia coli (E.coli), hoặc vi rút, chẳng hạn như norovirus thì bạn có thể tự điều trị tại nhà hoặc đến bệnh viện khi gặp tình trạng ngộ độc nặng.
Ngộ độc thực phẩm là bệnh thường gặp
2. Nguyên nhân ngộ độc thực phẩm
Thực phẩm có thể bị ô nhiễm ở bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình sản xuất, chế biến hoặc nấu nướng. Ví dụ, nó có thể bị ô nhiễm bởi:
- Không được nấu kỹ thức ăn (đặc biệt là thịt)
- Không được bảo quản đúng cách thực phẩm cần được làm lạnh ở nhiệt độ dưới 5 độ C
- Lưu giữ thức ăn đã nấu chín không được làm lạnh trong thời gian dài
- Ăn thức ăn của người bị bệnh hoặc tiếp xúc với người bị tiêu chảy và nôn mửa
- Bị lây nhiễm chéo (nơi vi khuẩn có hại lây lan giữa thực phẩm, bề mặt và thiết bị)
- Việc lây nhiễm chéo có thể xảy ra, ví dụ, nếu bạn chế biến thịt gà sống trên thớt và không rửa thớt trước khi chế biến thức ăn chưa được nấu chín (chẳng hạn như salad), vì vi khuẩn có hại có thể lây lan từ quá trình chặt lên đĩa salad.
- Thịt sống được bảo quản bên trên các loại thức ăn sẵn và nước từ thịt nhỏ giọt vào thực phẩm bên dưới.
3. Các triệu chứng của ngộ độc thực phẩm
Các triệu chứng của nhiễm độc thực phẩm thường bắt đầu trong vòng một đến hai ngày sau khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm, mặc dù chúng có thể bắt đầu bất kỳ lúc nào trong khoảng thời gian từ vài giờ đến vài tuần sau đó.
Các triệu chứng chính bao gồm:
- Cảm thấy buồn nôn (buồn nôn).
- Tiêu chảy, có thể có máu hoặc chất nhầy.
- Co thắt dạ dày và đau bụng.
- Thiếu năng lượng và mệt mỏi và cơ thể suy kiệt sức khỏe.
- Ăn mất ngon.
- Thân nhiệt cao (sốt).
- Đau cơ bắp.
- Ớn lạnh.
Ngoài ra, tùy thuộc vào các nguyên nhân gây trúng thực khác nhau mà người bệnh có thể gặp phải nhiều dấu hiệu khác bao gồm:
- Ngộ độc do vi sinh vật gây ra: Độc tố từ virus, vi khuẩn hoặc vi sinh vật sẽ khiến bệnh nhân bị buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy. Bên cạnh đó còn bị mất nước như khô môi, khát nước. Nhiều trường hợp còn liên tục vã mồ hôi hoặc nhiễm trùng gây sốt.
- Ngộ độc do ăn phải thực phẩm bị nhiễm hóa chất: Các triệu chứng diễn ra khá phức tạp, không chỉ ở hệ tiêu hóa mà còn ở các cơ quan khác. Người bệnh có thể bị chóng mặt, đau đầu, trụy mạch, tim đập nhanh bất thường…
- Ngộ độc do ăn trúng thực phẩm có chứa độc tố tự nhiên: Nếu ăn phải măng, sắn, cóc, cá nóc không được chế biến đúng cách, người bệnh sẽ gặp phải nhiều triệu chứng bất thường.
Nôn là dấu hiệu của ngộ độc thực phẩm
Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng này sẽ hết sau vài ngày và bạn sẽ hồi phục hoàn toàn. Trong trường hợp ngộ độc nhẹ bạn có thể điều trị tại nhà. Ngược lại, nếu triệu chứng nặng hơn thì bạn cần sơ cứu và đưa bệnh nhân đến bệnh viện nhanh chóng.
4. Biến chứng nguy hiểm khi bị ngộ độc thực phẩm
Tình trạng ngộ độc thức ăn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời thì có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm bao gồm:
- Rối loạn thần kinh: Bệnh nhân có biểu hiện mắt nhìn đôi, nhìn mờ, khó khăn khi nói chuyện, nói ngọng, cơ tê liệt, đau đầu, co giật, chóng mặt.
- Tim mạch rối loạn: Loạn nhịp tim, tụt huyết áp, đau ngực, khó thở.
- Hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng: Đi ngoài thấy có máu và chất nhầy lẫn trong phân, bụng đau dữ dội, đau họng, đau cổ, đau ngực.
- Giảm sức đề kháng.
5. Xử lý ngộ độc thực phẩm như thế nào?
5.1. Ngộ độc thực phẩm nên làm gì?
Hầu hết những người bị nhiễm độc thực phẩm phục hồi tại nhà và không cần điều trị cụ thể, mặc dù có một số trường hợp bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn.
Ngoài ra, khi bị ngộ độc thực phẩm thì bạn cần nghỉ ngơi để tránh mất sức. Để tốt cho sức khỏe bạn có thể nghỉ ngơi tại nhà trong phòng thoáng khí, có cửa sổ để thoải mái hơn. Nghỉ làm hoặc nghỉ học cho đến ít nhất 48 giờ sau đợt tiêu chảy cuối cùng.
- Ngăn ngừa sự lây lan của nhiễm trùng
- Nếu bạn bị nhiễm độc thực phẩm, bạn không nên chế biến thức ăn cho người khác và bạn nên cố gắng giữ tiếp xúc với những người dễ bị tổn thương, chẳng hạn như người già hoặc rất trẻ, ở mức tối thiểu.
Nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp bạn rất nhiều khi nhiễm độc thực phẩm
Nếu ai đó bạn sống cùng bị nhiễm độc thực phẩm, bạn nên:
- Đảm bảo mọi người trong gia đình bạn (bao gồm cả bạn) rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước ấm – đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước và sau khi chế biến thức ăn
- Thường xuyên lau sạch bề mặt, bàn cầu, tay cầm, bồn rửa và vòi xả
- Đảm bảo rằng mọi người đều có khăn tắm và khăn trải giường của riêng mình
- Giặt đồ của người bị nhiễm bệnh riêng và giặt trên chế độ máy giặt nóng nhất.
5.2. Ngộ độc thực phẩm nên uống gì?
Cho đến khi bạn cảm thấy tốt hơn, bạn nên nghỉ ngơi và uống chất lỏng để ngăn mất nước. Cố gắng uống nhiều nước, ngay cả khi bạn chỉ có thể nhấm nháp nó. Với những trường hợp đi vệ sinh phân lỏng quá 3 lần thì có thể uống nước oresol để tránh mất nước, kiệt sức.
Oresol có sẵn trong các gói từ các hiệu thuốc. Bạn hòa tan chúng trong nước để uống và chúng giúp thay thế muối, glucose và các khoáng chất quan trọng khác mà cơ thể bạn bị mất do mất nước. Nếu bạn bị bệnh thận, một số loại muối uống bù nước có thể không phù hợp với bạn. Hãy hỏi dược sĩ hoặc bác sĩ gia đình của bạn để được tư vấn thêm về điều này.
Nhiều người cũng thắc mắc ngộ độc thực phẩm có nên uống nước đường không? Khi bị ngộ độc nhẹ bạn có thể uống nước đường để làm sạch ruột và giúp hạ đường huyết.
5.3. Ngộ độc thực phẩm nên ăn gì?
Khi bị nhiễm độc thực phẩm, sức khỏe của người bệnh sẽ trở nên yếu ớt. Điều cần nhất là người bệnh hãy bổ sung nước để cân bằng điện giải. Bên cạnh đó, bạn hãy:
- Ăn khi bạn cảm thấy thích, nhưng ban đầu bạn hãy thử các bữa ăn nhỏ, nhẹ và ăn những thức ăn nhạt – chẳng hạn như bánh mì nướng, bánh quy giòn, chuối và cơm cho đến khi bạn bắt đầu cảm thấy tốt hơn.
- Tránh sử dụng những loại thức ăn cứng khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn, thức ăn chiên nướng để tránh tình trạng trào ngược dạ dày.
- Tránh rượu, caffeine, đồ uống có ga và thức ăn cay và béo vì chúng có thể khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn.
Trong trường hợp ngộ độc nặng bạn có thể đến cơ sở y tế để được chăm sóc giúp bệnh thuyên giảm.
5.4. Điều trị tại bệnh viện
Nếu các triệu chứng của người bệnh nghiêm trọng hoặc dai dẳng, hoặc bạn dễ bị nhiễm trùng nghiêm trọng hơn (ví dụ: do bạn cao tuổi hoặc có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn), bạn có thể cần điều trị thêm.
Truyền dịch trực tiếp vào tĩnh mạch để tránh mất nước, mệt mỏi
Các xét nghiệm có thể được thực hiện trên mẫu phân để tìm ra nguyên nhân gây ra các triệu chứng của bạn và thuốc kháng sinh có thể được kê đơn nếu kết quả cho thấy bạn bị nhiễm trùng do vi khuẩn.
Thuốc để làm bạn ngừng nôn (thuốc chống nôn) cũng có thể được kê đơn nếu tình trạng nôn của bạn đặc biệt nghiêm trọng.
Trong một số trường hợp, bạn có thể phải nhập viện trong vài ngày để có thể được theo dõi và truyền dịch trực tiếp vào tĩnh mạch (truyền tĩnh mạch).
6. Hướng dẫn sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm
6.1. Gây nôn
Nếu gặp người bị nôn mửa sau khi ăn thức ăn nhiễm độc, người bệnh tỉnh táo, chưa có triệu chứng ngộ độc thì bạn cần kích thích nôn hết thức ăn ra khỏi dạ dày bằng mọi biện pháp. Bạn có thể sử dụng ngón trỏ rửa sạch ép vào góc lưỡi người bệnh. Một cách khác là dùng nước muối pha trong nước ấm để kích thích bệnh nhân nôn càng nhiều càng tốt. Biện pháp này sẽ giúp hạn chế các chất độc tố ngấm vào cơ thể người bệnh.
Khi đang thực hiện gây nôn, bạn cần chú ý những điều sau:
- Cần để người bệnh nằm nghiêng, phần đầu kê cao trong quá trình kích thích bệnh nhân nôn. Điều này sẽ ngăn ngừa tình trạng chất độc trào ngược vào phổi, hạn chế nguy cơ tử vong do bị sặc hoặc ngạt thở. Đối với trẻ em, bạn nên thực hiện khéo léo để tránh làm xước cổ họng trẻ.
- Giữ lại mẫu thực phẩm nghi ngờ ngộ độc. Nếu có thể, bạn hãy giữ cả mẫu thức ăn bệnh nhân nôn ra để bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây ngộ độc.
6.2. Bù nước
Trong trường hợp người bị ngộ độc thực phẩm bị nôn và tiêu chảy nhiều, bệnh nhân có thể bị mất nước. Khi ấy, bạn cần cho người bệnh uống nhiều nước, nghỉ ngơi đầy đủ. Bạn có thể dùng dung dịch oresol được pha theo chỉ dẫn để bù lại lượng nước đã mất cho người bệnh.
Một điều bạn cần lưu ý nếu dùng dung dịch oresol đó là phải đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, dùng đúng liều lượng đã được chỉ định. Bạn không được pha quá ít hoặc quá nhiều nước, không dùng lại dung dịch đã pha quá 24 giờ đồng hồ. Nếu có nhiều người bị ngộ độc cùng một lúc thì bạn cần chia lượng dung dịch oresol ra để sử dụng riêng. Bạn không được cho người bệnh dùng chung để tránh khiến những người bệnh nhẹ bị ngộ độc nghiêm trọng hơn.
6.3. Đưa người bệnh đi cấp cứu
Đưa bệnh nhân đi khám bác sĩ để điều trị kịp thời
Nếu phát hiện bệnh nhân xuất hiện nhiều triệu chứng bất thường như rối loạn ý thức, co giật, suy hô hấp thì bạn không được gây nôn để tránh nguy hiểm đến tính mạng. Chưa kể, dù bạn đã thực hiện đầy đủ những bước sơ cứu trên thì người bệnh vẫn có nguy cơ gặp nguy hiểm. Chính vì thế, bạn hãy đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế nhanh chóng để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh. Từ đó, bệnh nhân sẽ được điều trị kịp thời và đúng cách.
7. Cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm
Cách tốt nhất để tránh bị nhiễm độc thực phẩm là đảm bảo bạn duy trì các tiêu chuẩn cao về vệ sinh cá nhân và thực phẩm khi cất giữ, xử lý và chế biến thực phẩm. Bạn cần cẩn thận vệ sinh trong tất cả các khâu: Làm sạch, nấu ăn, tránh lây nhiễm chéo từ thực phẩm bẩn.
Bạn cũng cần quan tâm đến hạn sử dụng của thực phẩm và hướng dẫn bảo quản trên bao bì của sản phẩm.
Những bước này rất quan trọng vì những thứ như hình thức và mùi của thực phẩm không phải là cách đáng tin cậy để biết thực phẩm có an toàn để ăn hay không.
7.1. Tránh phát tán vi khuẩn
Bạn có thể ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn và vi rút có hại bằng cách duy trì các tiêu chuẩn vệ sinh cá nhân tốt và giữ cho bề mặt làm việc và đồ dùng sạch sẽ. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước ấm, đặc biệt:
- Sau khi đi vệ sinh hoặc thay tã cho em bé
- Trước khi chuẩn bị thức ăn
- Sau khi xử lý thực phẩm sống
- Sau khi chạm vào thùng hoặc vật nuôi
Bạn không nên ăn những thức ăn cứng, khó tiêu nếu bạn bị bệnh về dạ dày, chẳng hạn như tiêu chảy hoặc nôn mửa hoặc bạn có bất kỳ vết loét hoặc vết cắt nào chưa được che phủ.
7.2. Đảm bảo an toàn trong chế biến thực phẩm
Ăn thực phẩm sống làm tăng nguy cơ nhiễm sán, vi khuẩn
Điều quan trọng là phải nấu chín kỹ thực phẩm, đặc biệt là thịt và hầu hết các loại hải sản, để tiêu diệt mọi vi khuẩn có hại có thể có. Đảm bảo thức ăn được nấu chín kỹ và đang bốc hơi nóng ở giữa. Để kiểm tra xem thịt đã chín chưa, hãy đưa dao vào phần dày nhất hoặc sâu nhất. Nó đã chín hoàn toàn nếu nước thịt trong và không có thịt màu hồng hoặc đỏ. Việc ăn những thực phẩm sống như bò beefsteak, sushi, tôm sống, hàu sống, rau sống sẽ tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, nhiễm sán,…
Khi hâm nóng thức ăn, hãy đảm bảo rằng thức ăn đã được hấp nóng hoàn toàn. Không hâm nóng thức ăn nhiều lần.
7.3. Bảo quản thực phẩm đúng cách
- Một số loại thực phẩm cần được giữ ở nhiệt độ thích hợp để ngăn vi khuẩn có hại phát triển và sinh sôi. Luôn kiểm tra hướng dẫn bảo quản trên nhãn.
- Nếu thực phẩm phải được bảo quản lạnh, hãy đảm bảo rằng tủ lạnh của bạn được đặt ở 0–5C (32–41F).
- Nếu để thực phẩm cần ướp lạnh ở nhiệt độ phòng, vi khuẩn có thể phát triển và sinh sôi đến mức nguy hiểm.
- Thức ăn thừa đã nấu chín nên được làm nguội nhanh chóng, lý tưởng nhất là trong vòng vài giờ, và cho vào tủ lạnh hoặc tủ đông.
7.4. Tránh lây nhiễm chéo
Lây nhiễm chéo là khi vi khuẩn được chuyển từ thực phẩm (thường là thực phẩm sống) sang thực phẩm khác. Điều này có thể xảy ra khi một thực phẩm tiếp xúc hoặc nhỏ giọt vào thực phẩm khác, hoặc khi vi khuẩn trên tay, bề mặt làm việc, thiết bị hoặc đồ dùng của bạn lây lan sang thực phẩm.
Xử lý thực phẩm sống không đúng cách làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn
Để ngăn ngừa lây nhiễm chéo thì bạn cần:
- Luôn rửa tay sau khi xử lý thực phẩm sống
- Bảo quản riêng thực phẩm sống và thực phẩm ăn liền
- Bảo quản thịt sống trong các hộp kín ở dưới cùng của tủ lạnh để nó không thể nhỏ giọt vào các thực phẩm khác
- Sử dụng một cái thớt khác cho thức ăn sống và thức ăn sẵn hoặc rửa nó thật kỹ giữa việc chế biến các loại thức ăn khác nhau
- Làm sạch dao và các đồ dùng khác kỹ lưỡng sau khi sử dụng chúng với thực phẩm sống
- Không rửa thịt hoặc gia cầm sống – mọi vi khuẩn có hại sẽ bị tiêu diệt khi nấu chín kỹ và việc rửa có thể làm văng vi khuẩn có hại xung quanh nhà bếp
Trên đây là những thông tin về ngộ độc thực phẩm, cách xử lý và phòng tránh ngộ độc. Để có sức khỏe tốt ngoài chú ý vệ sinh thực phẩm đúng cách bạn cũng cần luyện tập thể dục thể thao với máy chạy bộ, xe đạp tập. Chúc bạn có một sức khỏe tốt và cẩn thận trong ăn uống để luôn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Elipsport – Thương hiệu thể thao tại nhà với các dòng sản phẩm như: Máy chạy bộ, xe đạp tập, ghế massage… được khách hàng tin dùng hàng đầu hiện nay. Hệ thống cửa hàng tại 63 tỉnh trên toàn quốc. CEO Elipsport với phương châm: “Sức khoẻ cho người Việt là mục tiêu của cuộc đời tôi.”
Câu hỏi thường gặp
Ngộ độc thực phẩm là bệnh do ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn, ôi thiu. Nó thường không nghiêm trọng và hầu hết mọi người sẽ khỏi bệnh trong vòng vài ngày mà không cần điều trị. Tuy nhiên cũng có những trường hợp ngộ độc thực phẩm nặng khiến đi ngoài thường xuyên, mất nước, kiệt sức,….
Hầu hết những người bị ngộ độc thực phẩm phục hồi tại nhà và không cần điều trị cụ thể, mặc dù có một số trường hợp bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn. Ngoài ra, khi bị ngộ độc thực phẩm thì bạn cần nghỉ ngơi để tránh mất sức. Bạn hãy đưa bệnh nhân đến các cơ sở y tế nhanh chóng để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh. Từ đó, bệnh nhân sẽ được điều trị kịp thời và đúng cách.
Cố gắng uống nhiều nước, ngay cả khi bạn chỉ có thể nhấm nháp nó. Với những trường hợp đi vệ sinh phân lỏng quá 3 lần thì có thể uống nước oresol để tránh mất nước, kiệt sức.
Ăn khi bạn cảm thấy thích, nhưng ban đầu hãy thử các bữa ăn nhỏ, nhẹ và ăn những thức ăn nhạt – chẳng hạn như bánh mì nướng, bánh quy giòn, chuối và cơm – cho đến khi bạn bắt đầu cảm thấy tốt hơn. Tránh sử dụng những loại thức ăn cứng khiến dạ dày phải làm việc nhiều hơn, thức ăn chiên nướng để tránh tình trạng trào ngược dạ dày. Tránh rượu, caffein, đồ uống có ga và thức ăn cay và béo vì chúng có thể khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn.
Nếu thực phẩm phải được bảo quản lạnh, hãy đảm bảo rằng tủ lạnh của bạn được đặt ở 0–5C (32–41F). Nếu để thực phẩm cần ướp lạnh ở nhiệt độ phòng, vi khuẩn có thể phát triển và sinh sôi đến mức nguy hiểm.