Rau chân vịt hay còn gọi là rau bina, cải bó xôi là loại rau thuộc nhóm giàu dinh dưỡng nhất như vitamin A, C, D và các khoáng chất như kali, kẽm, choline, chất đạm, chất xơ,…
Trong số các loại rau, rau chân vịt là loại rau được mệnh danh là “thần dược” cho sức khỏe bởi nó chứa một lượng dinh dưỡng vô cùng lớn cho cơ thể. Vậy, bạn đã nắm được hết các công dụng của loại rau này. Cũng như làm thế nào để chế biến chúng giữ được nhiều dinh dưỡng nhất hay chưa? Tất tần tật những gì về loại rau cải bó xôi này sẽ được vén mèm trong bài viết sau đây.
Rau cải bó xôi theo các giai đoạn từ nhỏ, mới trồng cho tới khi thu hoạch
1. Rau chân vịt là gì?
1.1. Các tên gọi
Ngoài những tên gọi trên đây thì trong đông y, cải bó xôi thường được gọi là thạch bá chi, hoàng dương thảo, linh chi thảo,… và có tên khoa học là Selaginella Tamariscina Spring, thuộc họ Dền khá phổ biến trên thế giới. Bạn có thể thấy một số loại rau cũng có hình dáng và đặc trưng tương tự như rau bian như cải cầu vồng.
1.2. Đặc trưng nổi bật
Rau chân vịt là cây thân thảo cao từ 5 – 10cm, và có thể cao tới 30cm khi thu hoạch. Đặc trưng của loại rau này là thân nhẵn và không có lông. Lá cây có màu xanh đậm, thân và lá đều rất giòn nên dễ gãy và dễ dập. Do đó, việc vận chuyển, bảo quản rau bina luôn giữ được tươi mới gặp nhiều khó khăn.
Là loại cây ưa thích khí hậu lạnh, chịu được rét nhưng không chịu được nóng nên ở Việt Nam, rau bia chủ yếu được trồng nhiều nhất ở Đà Lạt và một số tỉnh khác như Quảng Ninh, Hà Nội hay Hà Nam.
Đặc điểm rất dễ nhận dạng của rau bina là lá mỏng, mềm, mướt, màu xanh đậm
1.3. Nguồn gốc của rau chân vịt
Rau bina được cho là có nguồn gốc từ Ba Tư cổ đại (Iran hiện đại và các nước lân cận hiện nay). Không biết ai hoặc khi nào, rau bina được du nhập vào Ấn Độ. Nhưng sau đó loài cây có lá màu xanh đậm này đã được du nhập vào Trung Quốc cổ đại, nơi nó được gọi là “rau Ba Tư”.
Vào năm 827 sau Công Nguyên, người Saracens đã giới thiệu cải bó xôi đến Sicily. Các bằng chứng đầu tiên bằng văn bản của rau bina trong Địa Trung Hải được ghi nhận trong ba công trình thế kỷ thứ 10: công tác y tế của Rhazes ở phương Tây và trong hai chuyên luận nông nghiệp, của người Ibn Waḥshīyah và Qusṭus al- Rūmī.
Rau bina trở thành một loại rau phổ biến ở Địa Trung Hải Ả Rập và đến Tây Ban Nha vào cuối thế kỷ 12. Rau bina đến Anh và Pháp vào thế kỷ 14 có lẽ thông qua Tây Ban Nha. Và rau bina nhanh chóng trở nên phổ biến vì nó xuất hiện vào đầu mùa xuân. Trong khi các loại rau khác khan hiếm và khi chế độ ăn kiêng mùa Chay không khuyến khích tiêu thụ các loại thực phẩm khác. Từ đầu thế kỷ 19, rau bina đã là một loại rau đa năng và được sử dụng phổ biến ở Hoa Kỳ.
2. Lợi ích của rau chân vịt đối với sức khỏe
Theo các nhà nghiên cứu, một bó rau cải bó xôi có đầy đủ các thành phần dinh dưỡng như vitamin A, C, D, E, K cùng với các khoáng chất cần thiết cho cơ thể như folate, magie, axit béo thực vật và cả omega 3. Và rua cải bó xôi luôn được xếp vào nhóm rau tốt nhất, cùng với bông cải xanh và cải kale.
Rau cải bó xôi rất tốt cho sức khỏe
Những chất dinh dưỡng từ loại rau này chủ yếu có lợi cho tim mạch nhưng thực tế cho thấy rau chân vịt có thể đem đến rất nhiều lợi ích khác cho sức khỏe như:
2.1. Cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể
Không phải ngẫu nhiên mà ngay cả những người ăn kiêng, tập thể hình thường chọn rau chân vịt làm nguồn thực phẩm chính cho các bữa ăn hằng ngày. Là một loại rau “giàu có”, rau dễ dàng cung cấp cho cơ thể nguồn sinh dưỡng dồi dào cần thiết. Cải bó xôi theo nghiên cứu khoa học cũng rất tốt cho các mẹ bầu trong thời kỳ đầu mang thai.
2.2. Phòng ngừa cao huyết áp
Bản thân rau có chứa rất nhiều protein và kali. Hai chất này có tác dụng giúp lợi tiểu và hỗ trợ cơ thể đào thải tốt hơn, ngăn ngừa nguy cơ mắc các chứng bệnh cao huyết áp cực kì hiệu quả. Mỗi ngày bạn chỉ cần sử dụng 300gr rau, ngâm vào nước sôi 3 phút, vớt ra để ráo rồi trộn cùng muối, dầu vừng, ngày ăn 2 lần. Hàm lượng nitrat cao có trong rau sẽ giúp làm giảm huyết áp, giảm nguy cơ bị bệnh tim.
Tự trồng cải bó xôi tại nhà để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm
2.3. Rau chân vịt bổ máu
Rau cải bó xôi còn có tác dụng bổ máu nhờ hàm lượng sắt dồi dào có sẵn trong rau. Ngoài ra, trong cải bó xôi còn chứa Vitamin C và D có tác dụng giúp cơ thể hấp thụ chất sắt tốt hơn cải thiện tình trạng thiếu máu.
2.4. Rau chân vịt chống viêm và ung thư
Nổi tiếng là “thần dược” trong các loại thực phẩm, rau bina còn có hàm lượng flavonoid cao giúp chúng tác động trực tiếp đến các gốc tự do gây ung thư, đặc biệt là ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài ra, các chất dinh dưỡng từ loại rau này còn có tác dụng kháng viêm hiệu quả.
2.5. Rau chân vịt giảm nguy cơ béo phì
Một lợi ích khác mà “ông vua” của các loại rau này mang lại là kiểm soát cân nặng cực kì hiệu quả. Với hàm lượng chất xơ lớn, các khoáng chất giúp cơ thể cân bằng các loại axit béo, đường, tinh bột trong cơ thể. Bnaj nên kết hợp luyện tập thường xuyên để tăng hiệu quả giảm cân với các bài tập đơn giản dễ thực hiện tại nhà như đạp xe đạp tập thể dục hoặc chạy trên máy chạy thể dục.
2.6. Giúp xương chắc khỏe, cải thiện chiều cao
Các chất dinh dưỡng như vitamin K, Canxi và Magie trong cải bó xôi có tác dụng rất tốt cho hệ xương khớp, hỗ trợ tăng trưởng chiều cao. Được nhiều người tin dùng, rau chân vịt là một trong những thực phẩm được lựa chọn hàng đầu để kích thích sự phát triển của xương.
2.7. Phòng chống bệnh tiểu đường
Lượng chất đạm trong rau bina có tác dụng chống lại các kháng thể insulin và kiềm chế kháng thể này một cách hợp lý. Bên cạnh đó, trong rau bina còn chứa Lipoyl Lysine – là một chất có tác dụng chống oxy hóa mỡ, việc này giúp cơ thể ngăn chặn bệnh tiểu đường tốt.
2.8. Bổ mắt, trị chứng quáng gà
Thông thường, nhiều người dùng rau chân vịt để ép thành các loại thức uống để cung cấp Carotenoid cho cơ thể. Carotenoid trong rau bina là một chất rất tốt cho mắt, có thể trị được nhiều bệnh như thoái hóa điểm vàng, quáng gà, đục thủy tinh thể. Chỉ cần 2-3 ly nước cải bó xôi smoothie mỗi tuần là bạn đã có thể bảo vệ tốt cho đôi mắt của mình.
Smoothie từ cải bó xôi, chuối, thơm rất tốt cho sức khỏe
2.9. Chữa bệnh táo bón, kiết lỵ, hỗ trợ hệ tiêu hóa
Cũng như nhiều loại rau khác, chất xơ là một chất không thể thiếu trong rau, củ và rau bina cũng không ngoại lệ giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa. Nước ép từ rau chân vịt cũng rất tốt cho hệ tiêu hóa, giúp điều trị các chứng bệnh táo bón và giúp đường ruột được sạch sẽ hơn.
2.10. Tốt cho hệ thần kinh
Rau bina khi kết hợp với quả bơ sẽ đem đến cho bạn 1 loại thức uống hỗ trợ cho hệ thần kinh thật tốt, đặc biệt là những người ở độ tuổi trung niên. Do hàm lượng lutein trong cả 2 loại thực phẩm rất cao, cơ thể chúng ta lại không thể tự tạo ra được, vì vậy đây cũng là cách để bổ sung lutein cho cơ thể.
3. Những lưu ý khi sử dụng rau chân vịt làm thực phẩm
Lưu ý khi ăn rau bina ai cũng cần nắm
Tuy được gọi là “siêu thực phẩm” nhưng rau này cũng có các đối tượng cần lưu ý khi sử dụng loại thực phẩm này. Bên cạnh đó, bạn cũng nên tìm hiểu qua cách chế biến đúng để đảm bảo “không lãng phí” nguồn dinh dưỡng từ loại rau này.
3.1. Rau chân vịt không dùng cho ai?
Cũng như các loại thực phẩm khác, mặc dù mang đến nhiều chất dinh dưỡng và lợi ích cho sức khỏe nhưng chúng ta cũng cần phải lưu ý khi sử dụng. Trong rau bina có chứa một lượng oxalate và purin nên những người mắc các bệnh về thận và gout không nên ăn quá nhiều.
Những người mắc các bệnh về thận và gout không nên ăn rau chân vịt
Bên cạnh đó, khi chế biến chúng ta không nên kết hợp rau chân vịt với hải sản vì nó sẽ làm giảm khả năng hấp thụ một số chất có trong hải sản như kẽm.
Cuối cùng, rau chân vịt còn có thể làm giảm hiệu quả của thuốc làm loãng máu nên người dùng thuốc này cũng nên cân nhắc trước khi ăn.
3.2. Chế biến rau chân vịt đúng cách
Để hạn chế mất đi các chất dinh dưỡng có trong rau thì điểm bạn cần chú ý nhất nằm ở khâu sơ chế và dưới đây là các cách sơ chế đơn giản nhất cho bạn:
- Nhặt bỏ cuống rau, phần hư, dập sạch sẽ
- Cho rau vào ngâm ngập trong nước sạch
- Rửa nhẹ nhàng và làm nhiều lần đến khi sạch hoàn toàn
- Vớt rau để ráo nước trước khi chế biến các món ăn. Lưu ý đừng để nước đọng lại cho cọng rau bian vì lúc này nước sẽ có nồng độ axit cao hơn bình thường.
- Chú ý: Rau chân vịt chỉ nên nấu sơ, không nên nấu chín kỹ, không nấu quá 3 phút và đun ở nhiệt độ bình thường. Như vậy rau mới giữ nguyên được hương vị và các chất dinh dưỡng.
4. Các món ngon giàu dinh dưỡng từ rau chân vịt
Sau đây là một số món gợi ý cho bạn để kết hợp rau bina vào thực đơn hằng ngày để nhận được nhiều giá trị dinh dưỡng nhất.
4.1. Rau chân vịt luộc
Rau bina luộc hoặc hấp là lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang muốn giảm cân. Chúng giàu đạm, các vitamin, chất xơ để bạn no lâu mà không chứa nhiều calo. Thêm nhiều nghiên cứu thì rau bina khi được đun nóng sẽ có hàm lượng sắt cao hơn là ăn sống. Rau bina cũng có hàm lượng axit oxalic cao, khi được tiêu hóa sẽ liên kết với canxi khiến bạn khó tiêu hóa. Tuy nhiên, có một phương pháp dễ dàng để làm cho các chất dinh dưỡng của rau bina dễ tiêu hóa hơn đó là luộc nó hoặc hấp rau bina.
Rau chân vịt luộc thêm vừng rang
Nguyên liệu:
- 500 g rau
- 2 thìa nhỏ tương miso, 2 thìa nhỏ tương ớt của Hàn (bạn có thể tìm mua ở siêu thị của Hàn Quốc)
- 3 tép tỏi
- thìa nhỏ dầu vừng
- 2 thìa nhỏ vừng rang.
Cách làm rau bina luộc:
- Bước 1: Rau cắt gốc, rửa sạch
- Bước 2: Đun sôi nước, cho vào 1 thìa muối nhỏ, thả rau luộc trong vòng 1 phút rồi vớt ra
- Bước 3: Cho rau chân vịt ngâm vào nước lạnh cùng vài viên đá để rau được xanh
- Bước 4: Dùng tay bóp nhẹ để loại bỏ nước trong rau rồi cho vào tô đựng
- Bước 5: Cho các gia vị đã chuẩn bị bên trên vào trộn đều, để yên 15 phút cho rau ngấm gia vị
- Bước 6: Dọn lên đĩa, trang trí và thưởng thức
4.2. Rau chân vịt chiên
Rau chân vịt chiên là món ăn vặt quen thuộc của nhiều người
Nguyên liệu:
- 1 bó rau chân vịt
- 1/2 củ hành tây
- 100gr bột mỳ
- Muối, dầu ăn
Cách làm:
- Bước 1: Bỏ đi phần gốc, rửa sạch, thái khúc ngắn khoảng 3-4 cm
- Bước 2: Hành tây bóc vỏ, rửa sạch, thái hành tây thành từng lát mỏng
- Bước 3: Cho rau chân vịt và hành tây vào tô, thêm một chút muối, cho 100gr bột vào trộn đều.
- Bước 4: Từ từ thêm nửa cốc nước lọc, đeo gang tây trộn đều hỗn hợp
- Bước 5: Cho hỗn hợp lên chảo chiên mỏng đến khi vàng đều thì cho ra đĩa có lót giấy thấm dầu
4.3. Cơm thịt bò trộn rau chân vịt
Cơm thịt bò trộn rau bina
Nguyên liệu:
- 450 g bò thăn ướp chút muối và hạt tiêu
- 1 bó rau bina nhặt và rửa sạch, cắt nhỏ nếu thích
- 1-2 bát con gạo nấu chín
- Nước sốt: 2-3 tép tỏi băm, 1 thìa canh dầu ăn, 3 thìa canh tương ớt Hàn Quốc (gochujang), 1 thìa canh xì dầu (nước tương), 1 thìa canh đường, 3 thìa canh nước lọc, vừng rang.
Cách làm:
- Bước 1: Phi thơm hành tỏi băm trong chảo rồi cho tương ớt vào
- Bước 2: Lần lượt thêm xì dầu, đường, nước lọc, đun đến khi các thành phần tan đều vào nhau, sệt lại choc ho tiếp vừng rang vào rồi tắt bếp
- Bước 3: Cho chút dầu ăn vào chảo, đợi thật nóng thì cho miếng thịt vào áp chảo
- Bước 4: Bắt một chảo khác cho rau vào xào giòn
- Bước 5: Thái mỏng thịt bò
- Bước 6: Cho cơm ra chảo hoặc bát tô, lần lượt đặt các nguyên liệu lên cơm, rưới nước sốt và thưởng thức.
4.4. Rau chân vịt xào dầu hào
Rau chân vịt xào dầu hào
Nguyên liệu:
- 500 g rau
- Vài tép tỏi
- Dầu hào, dầu ăn
Cách làm:
- Bước 1: Rau sau khi rửa thì cắt ngắn, để thật ráo nước
- Bước 2: Tỏi đập dập, phi thơm rồi cho rau chân vịt vào xào
- Bước 3: Nêm khoảng 1 thìa canh dầu hào rồi đảo nhanh tay cho cải chín mềm, thấm gia vị
- Bước 4: Tắt lửa, bày thức ăn ra đĩa và trang trí
4.5. Salad cải bó xôi
Những ngọn cải bó xôi baby cực kỳ được yêu thích trong việc tạo nên những món salad thơm ngon, không qua chiên xào, rất phù hợp cho người ăn kiêng giảm cân lành mạnh. Theo nghiên cứu thì rau bina sống chứa nhiều vitamin C và kali hơn so với việc nấu chín. Do đó, nấu luân phiên nhiều loại rau lá xanh, bao gồm cả rau bina sống và nấu chín, là lý tưởng cho một chế độ ăn uống lành mạnh.
Một trong những cách phổ biến nhất để nạp thêm rau bina sống vào chế độ ăn uống chính là làm salad. Cách làm đơn giản chỉ là bạn sơ chế rau cải bó xôi baby, sau đó thêm vào cùng cà chua, hành tây, trứng luộc hay cá hồi áp chảo, cá ngừ áp chảo, thịt bò nướng,… Chúng dễ ăn và giúp món ăn ngon hơn rất nhiều.
Salad rau bina được chị em phụ nữ cực kỳ yêu thích
4.6. Cải bó xôi smoothie
Nước sinh tố từ cải bó xôi là một cách giúp mọi người bổ sung nhiều rau xanh hơn và nhiều nước hơn cho cơ thể. Những vitamin và khoáng chất có trong loại siêu thực phẩm lá xanh đậm này khiến món sinh tố này trở thành lựa chọn hàng đầu để làm đẹp da, chống lão hóa,… Chị em nên bổ sung thường xuyên sinh tố cải bó xôi trong ngày. Lưu ý, nên làm sinh tố và uống tất cả thành phần để có được chất xơ. Không nên lọc nước và mất đi lượng chất xơ quý giá trong cải bó xôi.
Ngoài cải bó xôi, các bạn cũng có thể thêm nhiều nguyên liệu khác vào để thức uống trở nên ngon và có thêm nhiều dưỡng chất khác nhau hơn. Có thể kể tới như smoothie từ cải bó xôi, chuối, thơm hoặc dưa hấu, xoài,… Để làm cho đồ uống thơm ngon này có độ đặc sệt hơn, hãy thử bơ, dầu dừa hoặc sữa tươi, sữa hạt hạnh nhân, sữa đậu nành, sữa chua không đường,…
Sinh tố từ cải bó xôi được nhiều chị em yêu thích
Qua bài viết này mong rằng có thể giúp bạn hiểu thêm cũng như biết những công dụng “vàng” về sức khỏe và những giá trị dinh dưỡng tuyệt vời mà rau chân vịt có thể đem lại cho cuộc sống hằng ngày. Qua đó có thể gợi ý đến bạn các món ăn ngon với loại rau này nhé!
Elipsport – Thương hiệu thể thao tại nhà với các dòng sản phẩm như: Máy chạy bộ, xe đạp tập, ghế massage… được khách hàng tin dùng hàng đầu hiện nay. Hệ thống cửa hàng tại 63 tỉnh trên toàn quốc. CEO Elipsport với phương châm: “Sức khoẻ cho người Việt là mục tiêu của cuộc đời tôi.”
Câu hỏi thường gặp
Rau chân vịt hay còn gọi là rau bina, cải bó xôi, rau nhà chùa là một loại siêu thực phẩm, thuộc nhóm rau có màu xanh đậm giàu dinh dưỡng nhất hiện nay.
Rau bina khi được đun nóng sẽ có hàm lượng sắt cao hơn là ăn sống. Rau bina cũng có hàm lượng axit oxalic cao, khi tiêu hóa liên kết với canxi khiến bạn khó tiêu hóa. Tuy nhiên, có một phương pháp dễ dàng để làm cho các chất dinh dưỡng của rau bina dễ tiêu hóa hơn đó là luộc nó hoặc hấp rau bina. Nhưng rau bina sống chứa nhiều vitamin C và kali hơn so với việc nấu chín. Do đó, nấu luân phiên nhiều loại rau lá xanh, bao gồm cả rau bina sống và nấu chín, là lý tưởng cho một chế độ ăn uống lành mạnh.
Rau bina luộc hoặc hấp là lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang muốn giảm cân. Chúng giàu đạm, các vitamin như A, C, D, chất xơ, kali, kẽm, choline, … để bạn no lâu mà không chứa nhiều calo.
Cách làm đơn giản chỉ là bạn sơ chế rau cải bó xôi baby, sau đó thêm vào cùng cà chua, hành tây, trứng luộc hay cá hồi áp chảo, cá ngừ áp chảo, thịt bò nướng,… Chúng dễ ăn và giúp món ăn ngon hơn rất nhiều.
Smoothie từ cải bó xôi, chuối, thơm hoặc dưa hấu, xoài,… Để làm cho đồ uống thơm ngon này có độ đặc sệt hơn, hãy thử bơ, dầu dừa hoặc sữa tươi, sữa hạt hạnh nhân, sữa đậu nành, sữa chua không đường,…