Mục lục
1. Chế độ phong kiến thời Tần, Hán
– Thời cổ đại, trên lưu vực sông Hoàng Hà và Trường Giang có nhiều quốc gia nhỏ của người Trung Quốc thường gây chiến tranh và thôn tính lẫn nhau.
a. Sự hình thành nhà Tần, Hán
– Năm 221 TCN, nhà Tần đã thống nhất Trung Quốc, vua Tần tự xưng là Tần Thủy Hoàng.
– Lưu Bang lập ra Nhà Hán 206 TCN – 220 SCN.
=> Đến đây chế độ phong kiến Trung Quốc đã được xác lập.
b. Tổ chức bộ máy nhà nước thời Tần, Hán
– Ở trung ương: Hoàng đế có quyền tuyệt đối, bên dưới có thừa tướng, thái úy cùng các quan văn võ.
– Ở địa phương: Quan thái thú và Huyện lệnh (tuyển dụng quan lại chủ yếu là hình thức tiến cử).
– Chính sách xâm lược của nhà Tần, Hán: xâm lược các vùng xung quanh, xâm lược Triều Tiên và đất đai của người Việt cổ.
2. Sự phát triển chế độ phong kiến dưới thời Đường
– Sau mấy thế kỉ rối ren, Lý Uyên dẹp tan được phe đối lập, đàn áp khởi nghĩa, lên ngôi hoàng đế lập ra nhà Đường (618 – 907). Chế độ phong kiến thời Đường đạt đến đỉnh cao.
a. Về kinh tế
+ Nông nghiệp: chính sách quân điền, áp dụng kĩ thuật canh tác mới, chọn giống,.. dẫn tới năng suất tăng.
+ Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển thịnh đạt: có các xưởng thủ công (tác phường) luyện sắt, đóng thuyền.
=> Kinh tế thời Đường phát triển cao hơn so với các triều đại trước.
b. Về chính trị
– Từng bước hoàn thiện chính quyền từ trung ương xuống địa phương, cử người trong họ hay công thần giữ chức Tiết độ sứ, trấn ải biên cương mở khoa thi chọn người ra làm quan.
– Tuyển dụng quan lại bằng thi cử (bên cạnh cử con em thân tín xuống các địa phương).
– Tiếp tục chính sách xâm lược và mở rộng lãnh thổ: chiếm Nội Mông, Tây Vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chế độ đô hộ ở An Nam, ép Tây Tạng phải thần phục. Nhà Đường trở thành một đế quốc phong kiến phát triển nhất.
– Mâu thuẫn xã hội dẫn đến khởi nghĩa nông dân thế kỉ X khiến cho nhà Đường sụp đổ. Trung Quốc lại hỗn loạn sau Triệu Khuông Dẫn tiêu diệt các thế lực phong kiến khác lập ra nhà Tống năm 960. Đến cuối thế kỉ XIII cả hai nước Kim và Nam Tống bị Mông Cổ tiêu diệt.
3. Trung Quốc thời Minh – Thanh
a. Sự thành lập nhà Minh, nhà Thanh
– Đầu thế kỉ XIII, trên thảo nguyên Mông Cổ, một nhà nước phong kiến chuyên chế quân sự do Thành Cát Tư Hãn làm vua.
– Năm 1271 Khu bi Lai (Hốt Tất Liệt) diệt nhà Tống, lên ngôi Hoàng đế, lập triều Nguyên (1271 – 1368): thực hiện chính sách áp bức, chia rẽ các dân tộc, nhân dân Trung Quốc đứng lên lật đổ nhà Nguyên.
– Năm 1368 Chu Nguyên Chương lên ngôi Hoàng đế ở Nam Kinh lập ra nhà Minh (1368 – 1644).
– Cuối thời Minh mâu thuẫn xã hội gay gắt. Nông dân khởi nghĩa (Lý Tự Thành) làm cho triều Minh sụp đổ.
– Giữa lúc đó một bộ tộc ở phương Bắc Trung Quốc là Mãn Thanh kéo vào đánh bại Lý Tự Thành lập ra nhà Thanh (1644 – 1911).
b. Sự phát triển kinh tế dưới triều Minh
– Từ thế kỉ XVI đã xuất hiện mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa.
+ Thủ công nghiệp: xuất hiện công trường thủ công, quan hệ chủ – người làm thuê.
+ Thương nghiệp phát triển, thành thị mở rộng và phồn thịnh.
c. Về chính trị
– Bộ máy nhà nước phong kiến ngày càng tập quyền. Quyền lực ngày càng tập trung trong tay nhà vua.
– Mở rộng bành trướng ra bên ngoài trong đó có sang xâm lược Đại Việt nhưng đã thất bại nặng nề.
d. Chính sách của nhà Thanh
– Đối nội: áp bức dân tộc, mua chuộc địa chủ người Hán.
– Đối ngoại: Thi hành chính sách “bế quan tỏa cảng”.
=> Chế độ phong kiến nhà Thanh sụp đổ năm 1911.
4. Văn hóa Trung Quốc
– Tư tưởng Nho giáo giữ vai trò quan trọng, là công cụ sắc bén phục vụ cho nhà nước phong kiến tập quyền .
– Phật giáo thịnh hành nhất vào thời Đường, Bắc Tống cho xây nhiều chùa, tạc tượng in kinh …
– Bộ Sử kí của Tư Mã Thiên rất nổi tiếng, thời Đường có cơ quan chép sử là Sử quán.
– Thơ Đường đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị.
– Tiểu thuyết phát triển dưới thời Minh,Thanh, nhiều tác phẩm nổi tiếng như:
+ Tam Quốc Diễn Nghĩa của La Quán Trung.
+ Thủy Hử của Thị Nại Am.
+ Tây Du Ký của Ngô Thừa An.
+ Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần.
– Toán học: Cửu chương toán thuật (Hán) tính diện tích và khối lượng khác nhau.
– Thiên văn học: Nông lịch phục vụ cho sản xuất; địa động nghi để đo động đất.
– Y dược: đạt nhiều thành tựu quan trọng: thầy thuốc Hoa Đà (Hán) dùng phẫu thuật để chữa bệnh; sách thuốc Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân .
– Kĩ thuật: giấy, kỹ thuật in, la bàn, thuốc súng .
– Kiến trúc đặc sắc: Vạn lý trường thành, Tử cấm Thành, Tượng phật bằng ngọc thạch … còn được lưu giữ đến ngày nay.